اثر خصوصیات خاک بر تولید روا¬¬¬¬ن¬آب و رسوب در مقیاس مزرعه (مطالعه موردی بخشی از اراضی کشاورزی اطراف شهرستان ساری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده منابع طبیعی و پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

3 - استادیار دانشکده منابع طبیعی و پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

4 استاد دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

ویژگی‌های خاک، متغیرهای مهمی در فرایندهای روان­آب و فرسایش خاک می­باشند. لذا این پژوهش برای بررسی شماری از متغیرهای موثر خاک در تولید روان­آب و هدررفت خاک، در اراضی کشاورزی واقع در محدوده شهرستان ساری انجام شد. جهت انجام نمونه­برداری از منطقه مورد نظر، شبکه بندی به صورت سیستماتیک جمعا در 60 نقطه، با فواصل 20 متر انجام گرفت. همچنین با بهره‌گیری از دستگاه شبیه­ساز باران اقدام به ایجاد باران شد. شدت و مدت بارندگی برای کلیه آزمایش­های باران ثابت و برابر 2 میلی­متر بر دقیقه و با مدت زمان 15 دقیقه در نظر گرفته شد.  همزمان نمونه­­های خاک نیز از نقطه مجاور شبیه­سازی از عمق 30-0 سانتی­متری جمع آوری شد. نتایج نشان داد که متغیرهای رطوبت پیشین خاک، ماده آلی، درصد ذرات شن و وزن مخصوص ظاهری به­ ترتیب با میزان همبستگی 56/0 ، 40/0 ، 29/0 و 28/0 بیشترین تاثیر را در تولید روان­آب دارند. همچنین در فرآیند هدررفت خاک نیز متغیرهای درصد ماده آلی و رس با ضریب همبستگی 303/0 و 30/0 بیشترین تاثیر را در اراضی زراعی داشته­اند. نتایج ارائه مدل رگرسیون چند متغیره خطی نشان داد که با بهره­گیری از متغیرهای درصد ماده آلی، رطوبت پیشین خاک و رس می­توان میزان تولید روان­آب و هدررفت خاک را به­ ترتیب با ضریب تبیین 493/0 و 71/0 برآورد نمود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Soil Properties on Runoff and Sediment Yield in Farm Scale (Case study: a part of Sari town,s neighboring Croplands)

نویسندگان [English]

  • A Kavian 1
  • R Asgariyan 2
  • Z Jafarian Jeloudar 3
  • MA Bahmanyar 4
چکیده [English]

Soil characteristics are important variables in runoff and soil erosion processes. Therefore, this study was conducted to investigate some variables affecting runoff and soil erosion, in agricultural lands located around Sari town. Systematic sampling was done at 60 points with 20 m intervals. Also, rain was generated using a rainfall simulator. For all simulated rains the intensity and duration were set at 2 millimeters per minute and 15 minutes, respectively. Soil samples were collected from adjacent points to the rainfall simulator from depth of 0-30 cm. Results showed that soil moisture, organic matter, sand percentage and bulk density had the most influences on runoff generation with 0.56, 0.40, 0.29 and 0.28 values of correlation coefficients, respectively. Organic matter and clay content had the greatest effect on soil loss from croplands with 0.303 and 0.30 values of correlation coefficient, respectively. The results of multiple linear regression models showed that runoff and soil erosion could be predicted based on percentages of soil,s organic matter, moisture and clay content variables with coefficients of determination of 0.493 and 0.71, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural land
  • Rainfall simulator
  • Runoff
  • Soil erosion