ارزیابی کیفیت آب چشمه‌های استان آذربایجان‌غربی از نظر پتانسیل گرفتگی گسیلنده‌ها در سامانه‌های آبیاری قطره‌ای

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

3 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

چکیده

به­دلیل بحران‌های زیست محیطی ناشی از خشکی دریاچه ارومیه، لزوم بکارگیری روش­های آبیاری با بازده بالا در این حوضه حائز اهمیت است. آبیاری قطره‌ای یک راه‌حل مناسب جهت استفاده بهینه از منابع آب می‌باشد. اجرای سامانه­های آبیاری قطره‌ای نیازمند تحلیل کیفیت آب مورد استفاده جهت جلوگیری از گرفتگی گسیلنده­ها می­باشد. در این مطالعه، پارامترهای کیفی چشمه‌های بخشی از استان آذربایجان‌غربی شامل شوری (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذبی سدیم (SAR) و شاخص اشباع لانژیلر (LSI) تعیین و قابلیت کاربرد چشمه­ها در سامانه‌های آبیاری قطره‌ای، در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور آمار کیفی 1705 چشمه موجود در محدوده مطالعاتی، از شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان‌غربی اخذ و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقدار شاخص LSI در 3/87 درصد چشمه‌ها مثبت و پتانسیل رسوب کربنات در آن‌ها وجود دارد. TDS در 0/11 درصد از چشمه­ها دارای مقادیر بین 1500-1000 میلی‌گرم بر لیتر بوده که خطرساز می‌باشد. مقدار TDS در 4/33 درصد دارای مقادیر 500-1000 میلی‌گرم بر لیتر و در 6/55 درصد نیز دارای مقادیر 500-0 میلی‌گرم بر لیتر بوده و بی‌خطر می‌باشند. همچنین مقدار SAR در 7/97 درصد چشمه­ها در کلاس مناسب قرار گرفت. برای انتخاب روش مناسب میان‌یابی، روش‌های مختلف با استفاده از آماره‌های ریشه میانگین مربعات خطای نرمال (NRMSE) و خطای نسبی (RE) ارزیابی و روش کریجینگ با کمترین مقدار خطا نسبت به سایر روش‌ها، برای درون­یابی پارامترهای کیفی استفاده شد. استفاده از آب چشمه­های استان آذربایجان‌غربی در آبیاری قطره‌ای توصیه می­گردد اما خطر گرفتگی گسیلنده‌ها به­ویژه در شمال استان بالا می‌باشد.
  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Springs Water Quality of West Azerbaijan Province in Terms of Emitters Clogging Potential in Drip Irrigation Systems

نویسندگان [English]

  • V Rezaverdinejad 1
  • M Rahimi 2
  • F Asadzadeh 3
1 Assoc. prof., Dept. of Water Eng., Faculty of Agric., Urmia University, Iran
2 M.Sc. Student of Irrigating and Drainage, Dept. of Water Eng., Faculty of Agric., Urmia University, Iran
3 Assist. prof., Dept. of Soil Science, Faculty of Agric., Urmia University, Iran
چکیده [English]

 Because of environmental crises duo to drying of Lake Urmia, the need for applying high efficiency irrigation systems is important in this watershed. Drip irrigation systems are suitable solutions for optimal use of water resources. Drip irrigation implementation requires analysis of water quality to avoid emitters clogging. In this study, qualitative parameters of springs in part of West-Azerbaijan province including the electrical conductivity (EC), total dissolved solids (TDS), sodium adsorption ratio (SAR) and Langelier saturation index  (LSI), were determined and investigated for application in drip irrigation systems in the study area. So, quality information of 1705 springs in the study area were taken from West-Azerbaijan regional water company and analyzed. Results indicated that the LSI has positive values in 87.3% of springs, so there is the Carbonate sedimentation potential. In 11.0% of springs TDS has amounts between 1000-1500 mgL-1 that is hazardous. TDS values in 33.4% have amounts between 500-1000 mgL-1 and in 55.6 % have amounts between 0-500 mgL-1 which are not hazardous. SAR values in 97.7% of springs are in the suitable class. To select a suitable interpolation method to provide the zoning map, various interpolation methods were evaluated using normalized root mean square error (NRMSE) and relative error (RE) statistics and the kriging method with the least errors than other methods, was used to interpolation of quality parameters. Application of spring's water in West-Azerbaijan province for drip irrigation is recommended; however, the risk of emitter clogging especially in the northern parts of the province is high.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drip Irrigation
  • Emitter Clogging
  • Kriging
  • Water Quality
  • West Azerbaijan
Ahmadi SH and sedghamiz A, 2007. Geostatistical analysis of spatial and temporal variations of groundwater level. Environmental Monitoring and Assessment 129: 277-294.
Bardossy A, 2011. Interpolation of groundwater quality parameters with some values below the detection limit. Hydrology and Earth System Science 15: 2763-2775.
Cambardella C A, Moorman T B, Novak J M, Parkin TB, Karlen D L, Turco R F and Koropaka A E, 1994. Field–scale variability of soil properties in central Iowa soils. Soil Science Society of America Journal 58: 1501-1511.
FAO, 1994. Water quality for agriculture. Irrigation and drainage, No: 29. Rome, Italy.
 Fetouani S, Sbaa M, Vanclooster M and Bendra B, 2008. Assessing groundwater quality in the irrigated plain of Triffa (Nnorth-east Morocco). Journal of Agricultural Water Management 95: 133-142.
Hassanlee A, 2001. Dripper clogging in tricle irrigation (Case study) and its control strategy. Journal of Agricultural Science 10(3): 59-49.
Issaks E and Sirvatava R, 1984. Applied Geostatistics. Oxford University press, New York.
Mehrjerdi R, Zareian M, Mahmodi SH, and Heidari A, 2008. Spatial distribution of groundwater quality with geostatistics (Case study: Yazd Ardakan plain). World Applied Science Journal 4(1): 9-17.
Morio M, Finkel M and Martac E, 2010. Flow guided interpolation –A GIS-based method to represent contaminant concentration distributions in groundwater. Environmental Modeling and Software 25: 1769-1780.
Nakayama FS and Bucks DA, 1991. Water quality drip/trickle irrigation. Journal of irrigation Science 12: 187-192.
Sanches F, 2001. Mapping groundwater quality variables using PCA and geostatistics: a case study of Bajo Andarax, southeastern Spain. Hydrological Sciences Journal des Sciences Hydrologiques 46(2): 227-242.
Shaabani M, 2009. Determination of the most suitable geostatistical method for mapping of groundwater pH and TDS (a case study: Arsanjan plain). Journal of Water Engineering 1: 47-59.
Wilcox LV, 1995.Classification and use of irrigation water, Us Department of Agriculture, Circ 696, Washington, DC.
Xu C, Gong L, Jiang T, Chen D and Singh VP, 2006. Analysis of spatial distribution and temporal trend of reference evapotranspiration and pan evaporation in Changjiang (Yangtze River) catchment. Journal of Hydrology 327: 81– 93.