بررسی ارتباط بین پدیده انسو و وقوع خشکسالی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

2 دانشگاه ملایر

چکیده

نقش پدیده­های جوی – اقیانوسی انسو در وقوع خشکسالی کشور براساس اطلاعات 30 ایستگاه همدید در یک بازه زمانی بلند مدت از بدو تاسیس تا سال 2010 بررسی گردید. از برخی شاخص­های انسو (شامل SOI، MEI، 2+1NINO، 4/3 NINO، 4NINO، NOI، TNI و PNA) به­عنوان متغیر مستقل و از شاخص بارش استاندارد (SPI) به­عنوان متغیر وابسته برای بیان خشکسالی استفاده شد. نتایج حاصل از بکارگیری روش تحلیل همبستگی پیرسون نیز بیان­گر ارتباط بین شاخص­های اقلیمی انسو و SPI بود. بیشترین همبستگی به­میزان 33/43 درصد به شاخصSOI  تعلق داشت. همبستگی شاخص­های MEI، 4/3 NINO، 4NINO ، NOI ، 2+1NINO ، TNI و PNA به‌ترتیب در رتبه­های بعدی قرار داشتند. از طرفی، همبستگی خشکسالی نواحی غرب و شمال غرب کشور با شاخص SOI بیش از سایر نواحی بود. مقایسه تعداد وقوع خشکسالی در  فازهای گرم (النینو) و سرد (لانینا) انسو نشان داد که تعداد وقوع خشکسالی در فاز لانینا بیش از النینو بود که موید آن است که وقوع فاز النینو منجر به کاهش خشکسالی کشور شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of Relation between ENSO Phenomenon and Drought Occurrence in Iran

نویسندگان [English]

  • M B 1
  • A I 2
  • H N 2
1 Assoc. Prof., Dept. of Natural Resources and Environment, University of Malayer, Iran
2 Assist. Prof., Dept. of Natural Resources and Environment, University of Malayer, Iran
چکیده [English]

The role of ENSO ocean- atmosphere phenomena in occurrence of country drought was studied based on 30 synoptic stations in a time span from station construction to 2010. For assessment of ENSO role some indices, including SOI, MEI, NINO1+2, NINO3.4, NINO3, NINO4, NOI, TNI and PNA were used as independent variabales and SPI as dependent variable to determine drought occurrence. The results of the Pearson correlation analysis expressed the relationship between ENSO climatic indices and the SPI. The maximum correlation belonged to SOI with 43.33 %. The correlation values of MEI, NINO 3.4, NINO 4, NOI, NINO 1+2, TNI and PNA were in the next ranks, respectively. Mereover, drought correlation with SOI in parts of the west and North West of the country were more than other areas. Comparison of drought occurrence number in El Nino as warm phase of ENSO and La Nina as cold phase of ENSO showed that the droughts number in the La Niña phase was more than the El Nino, which confirmed that the El Nino phase led to reduce the country drought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • El Nino
  • Iran
  • La Nina
  • SPI
  • SOI

مراجع

ارسلانی م و عزیزی ق، 1392. بررسی ارتباط بین شاخص نوسان جنوبی (SOI) و بارش بازسازی شده زاگرس میانی. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی. شماره 24، شماره 3، صفحه­های 41 تا 54.
ایزدنگهدار ز، 1370. بررسی سینوپتیکی بعضی از سیستم­های مدیترانه­ای مخصوص و اثرات آن بر روی ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد. موسسه ژئوفیزیک. دانشگاه تهران.
جعفرزاده ف و صلاحی ب، 1390. بررسی رابطه بین پدیده النینو- نوسانات جنوبی (انسو) و خشکسالی‌ها و ترسالی‌های استان اردبیل. صفحه‌های 1 تا 10. یازدهمین کنگره جغرافیدانان ایران. 24-25 شهریور. دانشگاه شهید بهشتی.
خورشیددوست ع‌م، قویدل رحیمی ی و عباس زاده ک، 1389. کاربرد الگوهای کلان مقیاس جوی- اقیانوسی در تحلیل نوسانات بارش (مطالعه موردی: ایستگاه اهر). مجله فضای جغرافیایی، شماره 29، دوره 1، صفحه­های 95 تا 128.
روغنی ر، سلطانی س و بشری ح، 1391. بررسی روابط شاخص نوسان جنوبی و دمای سطح آب اقیانوس­های آؤام و هند با بارش­های فصلی و ماهانه ایران. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، سال 16، شماره 61، صفحه­های 273 تا 289.
زارع ابیانه ح و بیات ورکشی م، 1391الف. مطالعه تاثیرپذیری تعداد روزهای بارانی از پدیده انسو در ایران. مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک، دوره 19 ، شماره 1، صفحه­های 21 تا 39.
زارع ابیانه ح و بیات ورکشی م، 1391ب. تاثیر پدیده انسو بر تغییرات دمای ماهانه و فصلی نیمه جنوبی کشور. پژوهش­های جغرافیای طبیعی (پژوهش‌های جغرافیایی) ، دوره 44 ، شماره 2 (پیاپی 80)، صفحه­های 67 تا 84.
سبزی پرور ع‌ا و تنیان س، 1392. تأثیر پدیدة اِنسو بر نوسانات تبخیر و تعرق مرجع در چند اقلیم نمونه سرد کشور. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 27، شماره 1، صفحه­های 131 تا 144.
فاتحی مرج ا، برهانی داریان ع‌ر و مهدیان م‌ح، 1385. پیش‌بینی فصلی جریان رودخانه‌های دریاچه ارومیه با استفاده از شاخص‌های اقلیمی. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 71، صفحه­های 41 تا 51.
مسعودیان ا، 1382. بررسی پراکندگی جغرافیایی بارش در ایران به روش تحلیل عاملی دوران یافته. مجله جغرافیا و توسعه، جلد 1، شماره 1، صفحه­های 79 تا 88.
محمدی ح، افشارمنش ح و خلیلی م، 1389. بررسی تاثیر پدیده انسو (ENSO) بر خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها (مطالعه موردی؛ ایستگاه سینوپتیک شهر بوشهر). فصل‌نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، دوره 2، شماره 4، صفحه­های 69 تا 82.
ناظم السادات س‌م‌ج و قائد امینی اسدآبادی ح، 1387. بررسی تأثیر نوسانات مادن جولیان بر وقوع کرانه بالایی و پایینی بارش  (سیلاب و خشکی) ماه­های بهمن تا فروردین در استان فارس. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 12، شماره 46، صفحه­های 489 تا 477.
یاراحمدی د و عزیزی ق، 1386. تحلیل چند متغیره ارتباط میزان بارش فصلی ایران و شاخص­های اقلیمی. پژوهش­های جغرافیایی، جلد 39 ، شماره 62، صفحه­های 161 تا 174.
Andrews ED, Antweiler RC and Neiman PJ, 2004. Influence of ENSO on flood frequency along the California coast. Journal of Climate 17 (2): 337-348.
Chowdhury MR, 2003. The El Nino-southern oscillation (ENSO) and seasonal flooding Bangladesh. Theoretical and Applied Climatology 76 (1-2): 105-124.
Davey MK, Brookshaw A and Ineson S, 2014. The probability of the impact of ENSO on precipitation and near-surface temperature. Climate Risk Management 1: 5–24.
Delitala A, Cesari D, Chesa P and Ward M, 2000. Precipitation over Sardinia (Italy) during the 1946-1993 rainy season and associated large scale climate variation. International Journal of Climatology 20: 519-541.
Edwards DC and McKee TB, 1997. Characteristics of 20th century drought in the United States at multiple time scales. Climatology Report Number 97–2, Colorado State University, Fort Collins, Colorado.
Hendon HH, 2003. Indonesian rainfall variability: Impacts of ENSO and local air-sea interaction. Journal of Climate 16: 1775-1790.
Li W, Zhang P, Ye J, Li L and Baker P, 2011. Impact of two different types of El Niño events on the Amazon climate and ecosystem productivity. Journal of Plant Ecology 4(1-2): 91-99.
Lim YK and Kim KY, 2007. ENSO Impact on the space-time evolution of the regional Asian summer monsoons. Journal of Climate 20: 2397-2415.
Mackee B, Nolan T, Dooesken J and Kleist J, 1995. Drought monitoring with multiple timescales. 9th. Conference on Applied Climatology. 15-20 January, Boston, Massachusetts. Pp. 223-236.
Nazemosadat MJ and Ghasemi AR, 2004. Quantifying the ENSO-related shifts in the intensity and probability of drought and wet periods in Iran. Journal of Climate 17(20): 4005-4018.
Rodo X, Baert E and Comin FA, 1997. Variation in seasonal rainfall in southerneurope during the present century: relationships with the north atlanticoscillation an Elnino-Southern oscilation, Climate Dynamics 13(2): 275-285.
Shaman J, 2014. The seasonal effects of ENSO on European precipitation: Observational analysis. Journal of Climate 27(3): 1010-1028
Shimizu M and Ambrizzi T, 2015. MJO influence on ENSO effects in precipitation and temperature over South America. Theoretical and Applied Climatology 124 (1): 291-301
Trenberth KE, 1997. The definition of El Niño. Bulletin of the American Meteorological Society 78(12): 2771-2777.
دانش آب و خاک
دوره 27، شماره 2
مرداد 1396
صفحه 143-156

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار