بررسی روند تبخیر- تعرق گیاه مرجع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب دانشگاه تبریز

2 2 دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

چکیده

در این مطالعه مقادیر تبخیر- تعرق مرجع (ET0)با استفاده از روش پنمن- مانتیث برای 9 ایستگاه واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دوره آماری 2010-1986 محاسبه شد. به­منظور بررسی روند تبخیر- تعرق گیاه مرجع در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه از آزمون ناپارامتری مان- کندال (ویرایش اول و سوم) استفاده گردید. از تخمین­گر سن برای ارزیابی شیب خط روند بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که در بین سری­های سالانه از بین 9 سری، 6 سری (6/66 درصد) دارای روند مثبت و معنی­دار هستند و سه سری دارای روند نیستند. تندترین شیب خط روند سالانه مربوط به ایستگاه مراغه معادل 34/17 میلی­متر در سال بود. در مقیاس فصلی (به­جز ایستگاه تکاب در فصل بهار) همه سری­های زمانی ET0در تمام ایستگاه­ها دارای شیب خط روند صعودی بودند. در حالی­که در مقیاس ماهانه تنها 5/6 درصد سری­ها شیب خط روند منفی داشته­اند. بیش از 66 درصد ایستگاه­­های واقع در حوضه دریاچه ارومیه روند افزایشی معنی­داری در سری­های تبخیر- تعرق سالانه نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Trend Analysis of Reference Crop Evapotranspiration in Urmia Lake Basin

نویسندگان [English]

  • O Babamiri1 1
  • Y Dinpashoh2 2
چکیده [English]

In this study, the values of ET0 were estimated using the Penman-Monteith method for nine stations located in Lake Urmia basin over the 1986-2010 period. In order to detect the trends of reference crop evapotranspiration (in monthly, seasonal and annual time scales) the non-parametric Mann-Kendall (MK) statistical test was used. The Sen's estimator was used to evaluate the trend line slope of time series. The results showed that in the annual time scale six time series (66.6%) had significant (p<0.05) upward trend, whereas three of them showed no trend. The steepest upward trend line slope belonged to Maragheh station, (17.34 mm/year). In the seasonal time scale, all of the ET0 time series showed positive trend line slope. In the monthly time scale, only 6.5 % of series had a negative trend line slope. More than 66 % of stations located in Lake Urmia basin showed significant increasing trend in annual evapotranspiration series.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Penman-Monteith
  • Sen's estimator
  • Urmia Lake basin
ثانی­خانی ه، دین­پژوه ی، برومندنسب ی، زمان­زاد س و صولتی ب، 1392. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب حوضه­آبریز (مطالعه موردی، حوضه آبریز آجی­چای در استان آذربایجان­شرقی). نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 27، شماره 6 ، صفحه­های 1225 تا 1234.
چاخرلو م، رضایی ح و بشارت س، 1390. بررسی روند تغیرات تبخیر و تبخیر- تعرق در حوضه دریاچه ارومیه .صفحه­­های 1 تا 8.  یازدهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر، هجدهم تا بیستم بهمن، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان.
دین پژوه ی، فاخری­فرد ا،  بهشتی­وایقان و و حسن­پور­اقدم م­ع، 1394- الف. تحلیل روند تغییرات کیفیت آب زیرزمینی در دشت شبستر- صوفیان. علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی)، جلد 38، شماره 1، صفحه­­های 55 تا 70.
دین پژوه ی، نیازی ف و مفید ح، 1394-ب. تحلیل روند تغییرات پارامترهای هواشناسی در تبریز. جغرافیا و برنامه­ریزی، جلد 19، شماره 51، صفحه­های 145 تا 169.
سیاه­چشم آ، 1393. اثر گرمایش جهانی بر بارش و دمای بخش جنوبی حوضه آبریز ارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد سازه­های هیدرولیکی، دانشگاه آزاداسلامی اهر.
شیرغلامی ه، قهرمان ب، علیزاده ا و بداق­جمالی­ ج، 1383. بررسی روند تبخیر تعرق گیاه مرجع در ایران. پژوهش­نامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خزر، سال 2، شماره 3، صفحه­های 11 تا 27.
قزل­سفلو م، دین­پژوه ی، فاخری­فرد ا و قربانی ­م، 1391. تحلیل روند تغییرات زمانی جریان رودخانه­های استان آذربایجان شرقی. علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی)، جلد 35، شماره 1، صفحه­های 71 تا 81.
میرعباسی ر و دین­پژوه ی، 1391. تحلیل روند تغییرات بارش­های شمال­غرب ایران در نیم قرن گذشته. علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی)، جلد 35، شماره 4، صفحه­های 59 تا 63.
Abtew W, Obeysker J and Iricanin N, 2011. Pan evaporation and potential evapotranspiration trends in South Florida. Hydrological Processes 25: 1-11.
Allen RG, Pereira LS, Raes D and Smith M, 1998. Crop Evapotranspiration – Guidelines for Computing Crop Water Requirements, FAO Irrigation and Drainage Paper 56, FAO, 1998, ISBN 92-5-104219-5.
Cohen S, Ianetz A and Stanhill G, 2002. Evaporative climate changes at Bet Dagan, Israel, 1964-1998, Agricultural and Forest Meteorology 111: 83-91.
Gan TY, 1998. Hydro-climatic trends and possible climatic warming in the Canadian prairies. Water Resources Research 34(11): 3009–3015.
Hobbins MT, Ramır JA and Brown TC, 2004. Trends in pan evaporation and actual evapotranspiration across the conterminous U.S.: Paradoxical or Complementary? Geophysical Research Letters 31(13): 1-5.
Hirsch RM, Slack JR and Smith A, 1984. Techniques of trend analysis for monthly water quality data. Water Resources Research 18(1): 107-121.
Jhajharia D, Dinpashoh Y, Kahya E, Choudhary R and Singh VP, 2014a. Trends in temperature over Godavari River basin in Southern Peninsular India. International Journal Climatology 34: 1369-1384.
Jhajharia D, Dinpashoh Y, Kahya E and Singh VP, 2011. Trends in reference evapotranspiration in humid region of northeast India. Hydrological Processes 26(3): 421-435.
Jhajharia D, Kumar R, Dabral H, Singh VP, Choudhary R and Dinpashoh Y, 2014b. Reference evapotranspiration under changing climate over the Thar Desert in India. Meteorological Applications 22(3): 425- 435.
Jhajharia D, Shrivastava SK, Sarkar D and Sarkar S, 2009. Temporal characteristics of pan evaporation trends under the humid conditions of northeast India. Agricultural and Forest Meteorology 149: 1-8.
Kendall MG, 1975. Rank Correlation Methods, Charles Griffin, London.
Kumar S, Merwade V, Kam J and Thurner K, 2009. Streamflow trends in Indiana: effects of long term persistence, precipitation and subsurface drains. Journal of Hydrology 374(1-2): 171-183.
Lettenmaier DP, Wood EF and Wallis JR, 1994. Hydro-climatological trends in the Continental United States, 1948-88. Journal of Climatology 7: 586-607.
Liu CM and Zeng Y, 2004. Changes of pan evaporation in the recent 40 years in the Yellow River basin, IWRA. Water International 29(4): 510–516.
Mann HB, 1945. Nonparametric Tests against Trend. Econometrical 13: 245-259.
Roderick M and Farquhar GD, 2004. Changes in Australian pan evaporation from. 1970 to 2002. International Journal of Climatology 24(9): 1077–1090.
Roderick M and Farquhar GD, 2005. Changes in New Zealand pan evaporation since the 1970s. International Journal of Climatology 25(15): 2031–2039.
Sen PK, 1968. Estimates of regression coefficients based on Kendall’s tau. Journal of American Statistical Association 63: 1379–1389.
Tabari H, Marofi S, Aeini A, Talaee PH and Mohammadi K, 2011. Trend analysis of reference evapotranspiration in the western half of Iran. Agricultural and Forest Meteorology 151(2): 128-136.
Thomas A, 1999. Spatial and temporal characteristics of potential evapotranspiration trend over China. International Journal Climatology 20: 1-16.
Thomas A, 2000. Spatial and temporal characteristics of potential evapotranspiration trends over China. International Journal Climatology 20: 381-396.
Wang Y, Jiang T, Bothe O and Fredrich K, 2007. Changes of pan evaporation and reference evapotranspiration in the Yangtze River Basin. Theoretical and Applied Climatology 90: 13-23.
Xu ZX, Takeuchi K and Ishidira H, 2003. Monotonic trend and step changes in Japanese precipitation. Journal of Hydrology 279: 144–150.
Xu Ch, Yu GL, Jiang T, Chen D and Singh VP, 2006. Analysis of spatial distribution and temporal trend of reference evapotranspiration and pan evaporation in Changjiang (Yangtze River) catchment. Journal of Hydrology 327: 1-13.
Zhang X, Hervey KD, Hogg WD and Yuzyk TR, 2001. Trends in Canadian stream flow. Water Recourse Research 37(4): 987–998.
Zhang Q, Xu CHY and Xiaohong C, 2011. Reference evapotranspiration changes in China: natural processes or human influences? Theoretical and Applied Climatology 103(3-4): 10-20.
Zhang W, Yan Y, Zheng J, Li L, Dong X and Cai H, 2009. Temporal and spatial variability of annual extreme water level in the Pearl River delta region, China. Global and Planetary Change 69: 35–47.
Zhang X, Ren Y, Yin Z, Lin Z and Zheng D, 2009. Spatial and temporal variation patterns of reference evapotranspiration across Qinghati-Tibetan. Journal of Geophysical Research 114: D15105, doi: 10.10292009JD011753: 14 pages.