ارزیابی و بهبود مدیریت آبیاری جویچه‌ای در اراضی تحت کشت نیشکر خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش وترویج کشاورزی، کرج

2 کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، مؤسسه تحقیقات و آموزش نیشکر و صنایع جانبی خوزستان، اهواز

چکیده

مشکل عمده روش­های آبیاری سطحی، پایین بودن بازده کاربرد آب در مزرعه است که به­طور عمده از ضعف مدیریت آبیاری ناشی می­شود. با توجه به هزینه زیاد سامانه­های آبیاری تحت­فشار و محدودیت کاربرد در برخی شرایط خاص، بهبود و اصلاح روش­های آبیاری سطحی ضروری است. این تحقیق، با هدف ارزیابی وضعیت موجود مدیریت آبیاری جویچه­ای، شناخت نقاط ضعف و روش­های بهبود مصرف آب در اراضی چهار کشت و صنعت دهخدا، امیرکبیر، حکیم فارابی و کارون اجرا شده است. در این تحقیق مقدار آب مصرفی، عوامل برنامه­ریزی آبیاری، بازده کاربرد آب آبیاری و یکنواختی توزیع آب در مزارع تحت مطالعه ارزیابی شده است. در مجموع 37 مورد ارزیابی در مراحل مختلف دوره رشد نیشکر در کشت و صنعت­های مورد نظر انجام شده است. در هر یک از مزارع مورد مطالعه، بافت خاک، چگالی ظاهری، زمان­های پیشروی و پسروی، دبی ورودی، رطوبت خاک (قبل و بعد از آبیاری)، دو نقطه از منحنی مشخصه رطوبتی، شیب و مقطع هندسی جویچه­ها و مدت زمان آبیاری اندازه­گیری شده است. نتایج نشان داد که دور آبیاری در مزارع مورد مطالعه کوتاه، مدت زمان آبیاری طولانی و مصرف آب در اغلب مزارع ارزیابی شده بیش­تر از مقدار آب مورد نیاز است. رطوبت خاک قبل از آبیاری در عمق­­های 66-33 و100-66 سانتی­متر و گاه در عمق 33-0 سانتی­متر در اغلب مزارع مورد مطالعه نزدیک به رطوبت ظرفیت زراعی مزرعه (FC) و یا بیش­تر از آن بود. عمق ناخالص آب داده شده از 70 تا 319 میلی­متر و بازده کاربرد در مزارع مورد مطالعه از 7 تا 100% متغیر و متوسط آن در مزارع ارزیابی شده 5/42% بود. بر خلاف بازده کاربرد، یکنواختی توزیع آب در همه مزارع تحت مطالعه زیاد و متوسط آن حدود 92% بود. تلفات آب در مزارع به­طور عمده ناشی از نفوذ عمقی بود.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluating and Improving the Sugarcane Furrow Irrigation Management in Khuzestan

نویسندگان [English]

  • F Abbasi 1
  • A Sheini Dashtegol 2
چکیده [English]

The major problem in surface irrigation methods is low irrigation efficiency which is mainly caused by the lack of suitable irrigation management. Noting the cost of pressurized irrigation systems and restrictions of applying them in some circumstances, it is necessary to improve surface irrigation methods. This study aimed to assess the current situation of furrow irrigation management, identifying weaknesses and ways to improve water consumption in four sugarcane agro-industries of Dehkhoda, Amirkabir, Hakim Farabi and Karun. In this study, the amount of water used, irrigation scheduling parameters, irrigation application efficiency and water distribution uniformity of the studied farms were evaluated. At total, 37 cases were evaluated at different stages of growth in the studied sugarcane agro-industries. In each of the studied farms, soil texture, bulk density, advance and recession times, inflow rate, soil moisture content (before and after the irrigation), two points of soil moisture characteristic curve, field slope, furrow cross section, and irrigation time were measured. Results showed that irrigation interval in the studied farms was short, irrigation time was long, and water consumption in most of the evaluated farms was more than the required water. Soil moisture before irrigation at depths of 33-66 cm and 66-100 cm and sometimes at depth of 0-33 cm in the most of the studied fields was close to field capacity (FC) or even it was more than it. Irrigation gross water depth ranged from 70 to 319 mm and application efficiency varied from 7 to 100 percent, average was 42.5%. Unlike application efficiency, water distribution uniformity was acceptable in the studied farms and its average was approximately 92%. Water losses in the studied farms were mainly due to deep percolation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Application efficiency
  • Distribution uniformity
  • Irrigation management
  • Sugarcane
  • Water losses

مراجع

بهزادی­نسب م، ناظمی اح و صدرالدینی ­ع ا، 1387. ارزیابی سیستم آبیاری جویچه‌ای (مطالعه موردی مزارع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه). مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، اهواز، 10-8 بهمن ماه، اهواز.
رحمانی م­ر و بهداروندی ح، 1389. ارزیابی بازده­های آبیاری در مزارع نیشکر شرکت کشت و صنعت کارون. مجموعه مقالات سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، 12-10 اسفند ماه، اهواز.
رضایی­صدر ح و صابوری س، 1387. تأثیر مدیریت آبیاری بر روی بازده سیستم آبیاری نیشکر در اقلیم خوزستان. مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، 10-8 بهمن ماه، اهواز.
شینی­دشتگل ع، ناصری ع­ع، کشکولی ح­ع و برومندنسب س، 1391. مدیریت بهینه مصرف آب در اراضی نیشکر  جنوب اهواز، مجله علوم و مهندسی آبیاری، دوره 35، شماره 4، صفحه­های 21 تا 31.
صادقی­عطار م، بهنیا ع­ک و کاوه ف، 1379. بازده کل آبیاری شبکه دز در سال زراعی73-1372. مجموعه مقالات دهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، 26-25 آبان ماه، تهران.
کشکولی ح­ع، برومندنسب س، معروف‌پور ع­ و اندام م، 1379. ارزیابی بازده‌های آبیاری در مزارع نیشکر هفت تپه. مجلة علمی کشاورزی، جلد 23، شمارة 1، صفحه­های 1 تا 26.
مصطفی زاده ب و موسوی ف، 1375. آبیاری سطحی( تئوری و عمل). انتشارات فرهنگ جامع، چاپ اول، صفحه­های 233-148.
معاضد ه، هوشمندع­ر، جوزی م، جودی ف و بیات ا، 1387. بررسی رابطه بین حجم جریان و بار املاح موجود در زهاب اراضی کشاورزی کشت و صنعت امیرکبیر. مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، اهواز، 10-8 بهمن ماه، اهواز.
معروف‌‌پور ع، 1376. ارزیابی بازده­های آبیاری در مزارع شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت­تپه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران.
ملوحی ح، بهزاد م، ناصری ع­ع، 1385. بازده‌های کاربرد آب در دوحالت جویچه‌های بازسازی شده و بدون بازسازی در مزارع نیشکر. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری وزهکشی، اردیبهشت‌ماه 1385، دانشگاه شهید چمران اهواز.
نوری م، برومندنسب س و کشکولی ح­ع، 1387. بررسی تأثیر شکل جویچه در بازده آبیاری و کارایی مصرف آب در مزارع نیشکر کشت و صنعت کارون. مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، 10-8 بهمن ماه، اهواز.
Holden JR, 1998. Irrigation of sugarcane. Bureau of Sugar Experiment Stations, Brisbane, Australia.
Izadi B, Studer D and Mccann I, 1991. Maximizing set-wide furrow irrigation application efficiency under full irrigation strategy. Transactions of the ASAE 34 (5): 2006-2014.
Mhlanga BFN, Ndlovub LS and Senzanje A, 2006. Impacts of irrigation return flows on the quality of the receiving waters: A case of sugarcane irrigated fields at the Royal Swaziland Sugar Corporation (RSSC) in the Mbuluzi River Basin (Swaziland). Physics and Chemistry of the Earth 31: 804-813.
New L, 1971. Influence of alternate furrow irrigation and time of application on grain sorghum production. Texas Agricultural State Program Report No 2953.
Perea-Estrada H, 2005. Development, verification, and evaluation of a solute transport model in surface irrigation. PhD Dissertation, University of Arizona.
Raine SR, Bakker D, 1996. Increased furrow irrigation efficiency through better design and management of cane fields. Pp. 119-124. Proceedings of Australian Society of Sugar Cane Technologists.
Turner NC, 1990. Plant water relations and Irrigation management. Agricultural Water Management 17: 59-73.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار