ارزیابی آسیب‌پذیری آلودگی آبخوان دشت سلماس با مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

2 استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

چکیده

در این تحقیق آسیب­پذیری آبخوان دشت سلماس در برابر آلودگی­ها، با استفاده از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی ارزیابی شد. در مدل دراستیک، هفت پارامتر هیدروژئولوژیک مؤثر بر آلودگی آب­های زیرزمینی عمق سطح ایستابی، تغذیه خالص آبخوان، محیط آبخوان، بافت خاک، توپوگرافی، اثر منطقه غیراشباع و هدایت هیدرولیکی تلفیق شدند. نقشه پهنه­بندی آسیب­پذیری، سه پهنه عمده آسیب پذیری کم (شاخص آسیب­پذیری 100-64)، آسیب­پذیری متوسط (شاخص آسیب­پذیری140-100) و آسیب­پذیری زیاد (شاخص آسیب­پذیری 183-140) را نشان داد. گسترش پهنه­ها با آسیب­پذیری کم حدود 55/13 درصد، آسیب­پذیری متوسط حدود 09/72 درصد و آسیب­پذیری زیاد حدود 36/14درصد به­دست آمد. با تحلیل حساسیت به روش­های حذف پارامتر و تک پارامتری، میزان تأثیرگذاری هر کدام از پارامترها در آلوده­سازی آبخوان مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج هر دو تحلیل نشان داد عمق سطح ایستابی و منطقه غیراشباع مهمترین پارامترهای تأثیرگذار بر شاخص آسیب­پذیری محدوده مطالعاتی سلماس می­باشند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Salmas Plain Aquifer Vulnerability to Pollution Using DRASTIC Model and GIS

نویسندگان [English]

  • B Sarcheshmeh 1
  • Sh Shahmohammadi-Kalalagh 2
چکیده [English]

In this research vulnerability of Salmas-plain aquifer to pollution was evaluated using the DRASTIC model and Geographic Information System. In DRASTIC model seven effective hydrogeological parameters on groundwater contamination; namely depth of water table, aquifer net recharge, aquifer media, soil texture, topography, impact of vadose zone and hydraulic conductivity were combined. Vulnerability zoning map showed three main zones of low groundwater vulnerability zone (risk index: 64-100), moderate groundwater vulnerability zone (risk index: 100-140) and high groundwater vulnerability zone (risk index: 140-183). Areas with low, moderate and high risk zones comprise 13.55%, 72.09% and 14.36% of the studied area, respectively. Two sensitivity analyses tests including the map removal and the single-parameter sensitivity analyses were carried out. Both of sensitivity analyses tests showed that the depth of water table and vadose zone parameters had the most significant impacts on the vulnerability indexes at the studied region. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aquifer vulnerability
  • DRASTIC model
  • Geographic Information System
  • Pollution
  • Salmas plain

مراجع

 
آزادشهرکی ف، آغاسی ع، آزادشهرکی ف و زارعی ع، 1389. ارزیابی پتانسیل و آنالیز حساسیت آسیب پذیری آب زیرزمینی دشت هشتگرد به روش دراستیک. مجله آب و فاضلاب، دوره 21، شماره 2، صفحه­های 61 تا 70.
آقازاده ن، اصغری مقدم ا و کیمیایی ا، 1387. ارزیابی هیدروژئوشیمیایی آب­های زیرزمینی منطقه سلماس و تعیین کیفیت آن­ها برای مصارف مختلف. مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان، جلد 34، شماره 5، صفحه­های 79 تا 98.
احمدی ج، آخوندی ل، عباسی ه، خاشعی سیوکی ع و علیمددی م، 1392. تعیین آسیب پذیری آبخوان با استفاده از مدل دراستیک و اعمال آنالیز حساسیت تک پارامتری و حذفی دشت سلفچگان-نیزار. مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد20، شماره 3، صفحه­های 1 تا 25.
احمدی ع و آبرومند م، 1388. بررسی پتانسیل آلودگی دشت خاش شرق ایران، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی. فصل­نامه زمین شناسی کاربردی، سال 5، شماره 1، صفحه­های 1 تا 11.
امیر احمدی ا، آب باریکی ز و ابراهیمی م، 1390. ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت داورزن به روش دراستیک با استفاده از GIS. مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 2، شماره 6، صفحه­های 51 تا 66.
بی­نام، 1385. گزارش بیلان محدوده مطالعاتی سلماس، شرکت آب منطقه­ای آذربایجان­غربی.
تبرمایه م و واعظی هیر ع، 1393. ارزیابی آسیب­پذیری آبخوان دشت تبریز. مجله آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 28، شماره 6، صفحه­های 1137 تا 1151.
چیت سازان م و اختری ی، 1385. ارزیابی پتانسیل آلودگی آبهای زیرزمینی در دشت های زوبرچری و خران با استفاده از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی. مجله آب و فاضلاب، دوره 17، شماره 3، صفحه­های 39 تا 51.
خدایی ک و شهسواری ع، 1382. پهنه بندی آسیب پذیری آب زیرزمینی آبخوان دشت بهبهان در مقابل آلودگی با استفاده از روش دراستیک. بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.
خدایی ک، شهسواری ع، اعتباری ب، 1385. ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت جوین به روشهای DRASTIC و GODS. مجله زمین شناسی ایران، دوره 2، شماره 4، صفحه­های 73 تا 81.
صادقی روش م­ح و زهتابیان غ، 1392. ارزیابی آسیب­پذیری آبخوان دشت خضرآباد به روش دراستیک. مجله علمی محیط زیست، شماره 55، صفحه­های 21 تا 31.
معروفی ص، سلیمانی س، قبادی م، رحیمی ق و معروفی ح، 1391. ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت ملایر با استفاده از مدل­های DRASTIC و SINTACS و SI. مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد 19، شماره 3، صفحه­های 141 تا 171.
نخعی م، امیری و و رحیمی شهربابکی م، 1392. ارزیابی پتانسیل آلودگی و آنالیز حساسیت آب زیرزمینی در آبخوان خاتون آباد با استفاده از مدل دراستیک مبتنی بر GIS. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته، دوره 3، شماره 8، صفحه­های 1 تا 10.
Al-Adamat RAN, Foster IDL and Baban SMJ, 2003. Groundwater vulnerability and risk mapping for the Basaltic aquifer of the Azraq basin of Jordan using GIS, remote sensing and DRASTIC. Applied Geography 23: 303-324.
Aller L, Bennett T, Lehr J, Petty R and Hackett G, 1987. DRASTIC: A standardized system for evaluating ground water pollution potential using hydrogeologic settings. Ada, Oklahoma: U.S. and Environmental Protection Agency.
AntonakosAK and Lambrakis NJ, 2007. Development and testing of three hybrid methods for the assessment of aquifer vulnerability to nitrates, based on the drastic model, an example from NE Korinthia, Greece. Journal of Hydrology 333: 288- 304.
Babiker IS, Mohamed MA, Hiyama T and Kato K, 2005, A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara Heights, Gifu Prefecture, central Japan. Journal of Science of the Total Environment 345: 1277-140.
KimYJ and Hamm SY, 1999. Assessment of the potential for ground water contamination using the DRASTIC/EGIS technique, Cheongju area, South Korea. Hydrogeology Journal 7 (2): 227-235.
Napolitano P and Fabbri AG, 1996. Single-parameter sensitivity analysis for aquifer vulnerability assessment using DRASTIC and SINTACS. IAHS Pub, 235, Pp: 559–566.
Piscopo G, 2001. Groundwater vulnerability map, explanatory notes, Castlereagh Catchment, NSW. Department of Land and Water Conservation, Australia.
Rahman A, 2008. A GIS Based DRASTIC model for Assessing Groundwater Vulnerability in Shallow Aquifer in Aligarh, India. Applied Geography 28: 32-53.
Samey AA and Gang C, 2008. A GIS based DRASTIC model for the assessment of groundwater vulnerabilityto pollution in west Mitidja: Blida city, Algeria. Research Journal of Applied Sciences 3(7): 500-507.
Todd D and Mays K, 2005. Groundwater Hydrology. 3rd Ed. John Wiley and Sons. Inc, New York.
Zabet TA, 2002. Evaluation of aquifer vulnerability to contaminant potential using DRASTIC method. Environmental Geology 43(1): 203-208.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار