بررسی تجربی و عددی توزیع رطوبت خاک در آبیاری قطره ای زیر سطحی در خاک‌های لایه‌ای مسطح و شیب دار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1- دانش‌آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه تبریز

2 2- استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

در پژوهش حاضر الگوی توزیع رطوبت خاک تحت آبیاری با قطره­چکان­های زیر سطحی در خاک د­و ­لایه و در دو حالت زمین مسطح و شیب­دار از طریق انجام آزمایش­های مزرعه­ای بررسی و اثرات شرایط شیب زمین و لایه­ای بودن خاک به­طور منفرد و توام بر الگوی خیس­شدگی خاک بررسی شد. مقایسه­ها بین نیمرخ­های رطوبتی مشاهداتی در خاک­های مسطح و شیب­دار، بیان­گر این موضوع بود که با افزایش مدت آبیاری نیمرخ رطوبتی ایجاد شده در خاک­های شیب­دار با نیمرخ حاصل در خاک­های مسطح تطابق بیشتری می­یابد. نتایج گویای این موضوع بود که با افزایش مدت پخش آب اثر غیر همسان بودن خاک کاهش پیدا می­کند. به­دلیل بالا بودن هدایت هیدرولیکی لایه پایینی، با رسیدن رطوبت به مرز لایه­ها جبهه رطوبتی دارای شکست گردیده، گسترش رطوبت در جهت عمودی بیشتر شده و شکل پیاز رطوبتی به­صورت بیضی بود. از نرم­افزار هایدروس دو بعدی برای شبیه­سازی جبهه رطوبتی برای شرایط مشابه با آزمایش­های صحرائی استفاده شد. به­منظور برآورد دقت نرم­افزار، فاصله شعاعی جبهه رطوبتی مشاهداتی و شبیه­سازی شده از محل قطره­چکان در زاویه­های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت. بر این اساس معیارهای جذر میانگین مربعات خطا 47/2 سانتی­متر، ضریب همبستگی 82/0 و ضریب کارآیی مدل 24/0 حاصل گردید. معیارهای مذکور در خاک دو لایه­ای شیب دار نیز به­ترتیب برابر 03/4 سانتی­متر، 75/0 و 36/0 محاسبه شد. در کل این نتایج قابلیت خوب نرم­افزار هایدروس در شبیه­سازی حرکت آب در شرایط مورد مطالعه تایید نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Experimental and Numerical Investigations of Soil Water Distribution under Subsurface Drip Irrigation in Level and Sloping Layered Soils

نویسندگان [English]

  • Z Norouzian 1
  • AA Sadraddini 2
  • AH Nazemi 2
  • R Delirhasannia 3
چکیده [English]

In this research the wetting pattern of soil under subsurface drip irrigation was investigated through field experiments on two layered soil at the level and sloping lands, and the interaction and individual effects of the sloping and layered soil conditions on the wetting pattern were studied. Comparisons between observed soil moisture profiles in the level and sloping soils clarified that by increasing the application duration, the wetting patterns of the sloping soil showed more adaptation with that of the level soil. The results indicated that the effect of soil anisotropy was declined with increasing the water application duration. Due to high hydraulic conductivity value of the sublayer soil, the wetting front showed an inflection after reaching to the boundary of the two layers, so that the vertical expansion of pattern was increased and the wetting bulb transformed to an ellipse. The HYDRUS 2D software was applied to simulate the wetting patterns at the same conditions of filed experiments. The radial distance of the soil wetting fronts in the different angles from emitters were compared with corresponding simulations in order to evaluate the model accuracy. Results showed that HYDRUS simulations had a good agreement with observed data with Root Mean Squared Error (RMSE) value of 2.47 cm, correlation coefficient (r) value of 0.82 and model Coefficient of Efficiency (CE) value of 0.24 for the layered level soil. Also the values of these statistical criteria for sloping layered soil in the same order were 4.03 cm, 0.75 and 0.36 respectively. Generally, these results confirmed reliable ability of HYDRUS software for simulation of water movement in the studied conditions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • HYDRUS 2D software
  • Sloping layered soil
  • Subsurface drip irrigation
  • Wetting pattern

مراجع

 
حسینی س ح، 1389. پیش­روی جبهه رطوبتی در آبیاری قطره­ای اراضی شیب­دار. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
خانجانی س و دلیرحسن نیا ر، 1393. بررسی گسترش جبهه رطوبتی در آبیاری قطره­ای تحت منبع خطی در خاک دو لایه. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، جلد 28، شماره 2، صفحه­های 419 تا 429.
خان­محمدی ن و بشارت س، 1392. شبیه­سازی جبهه رطوبتی خاک در آبیاری قطره­ای با استفاده از HYDRUS-2D. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، جلد 2، شماره 4، صفحه­های 15 تا 27.
زرین کفش م، 1356. خاکشناسی عملی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 193 صفحه.
کاظمی ه، 1390. بررسی تجربی و عددی توزیع رطوبت خاک در آبیاری قطره­ای سطحی و زیر سطحی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
کندلوس م، لیاقت ع و عباسی ف. 1385 . شبیه­سازی پیازرطوبتی درآبیاری قطره­ای زیرسطحی با استفاده از نرم­افزار هایدروس. دومین کارگاه فنی خردآبیاری: چشم­انداز و توسعه، کمیته ملی آبیاری و زهکشی، 2 آذر، کرج.
Angelakis AN, Rolston, DE, Kadir TN and Scott VH, 1993. Soil water distribution under trickle source. Journal of Irrigation and Drainage Engineering ASCE 119(3): 484-500.
Bouwer H, 1966. Rapid field measurement of air-entry value and hydraulic conductivity of soil as significant parameters in flow system analysis. Water Resources Research 2: 729-738.
Ben-Asher J, Lomen DO and Warrick, A, 1978. Linear and non-linear models of infiltration from a point source. Soil Science Society of America Journal 42: 3-6.
Corradini C, Melone F and Smith RE, 2000. Modeling local infiltration for a two layered soil under complex rainfall patterns. Journal of Hydrology 237: 58-73.
Corradini C, Morbidelli R, Flammini, A and Govindaraju, RS, 2011. A parameterized model for local infiltration in two-layered soils in a more permeable upper layer. Journal of Hydrology 396: 221-232.
Cook FJ, Fitch, P, Thorburn, PJ, Charlesworth, PB and Bristow KL, 2006. Modeling trickle irrigation: Comparison of analytical and numerical models for estimation of wetting front position with time. Environmental Modeling & Software 21: 1353-1359.
Kandelous MM and Simunek J, 2010. Numerical simulations of water movement in a subsurface drip irrigation system under field and laboratory conditions using HYDRUS-2D. Agricultural Water Management 97: 1070-1076.
Keller J and Bliesner RD, 1990. Sprinkle and Trickle Irrigation. Van Nostrand Reinhold, New yourk, USA, 652 p.
Lamm FR, Ayers JE and Nakayama FS, 2007. Microirrigation for Crop Production. Elsevier, Amsterdam, the Netherland, 618 p.
Philip RJ, 1984. Travel time from buried and surface infiltration point sources.Water Resource Research 20(7): 990-994.
Richards LA, 1931. Capillary conduction of liquids through porous medium. Physics 1(5): 318- 333.
Schwartzman M and Zur B, 1986. Emitter spacing and geometry of wetted soil volume. Journal of Irrigation and Drainage Engineering ASCE 112: 242-253.
Simunek J, van Genuchten MT and Senja M, 2006. The HYDRUS software package for simulating two-and three-dimentional movement of water, heat, and multiple solutes in variably-saturated media, Technical manual, version 1.11, PC Progress, Prague, Czech Republic.
Sivakumar B, Jayawardena AW and Fernado KG, 2002. River flow forecasting: use of phase-space reconstruction and artificial neural networks approaches. Journal of Hydrology 265: 11-24.
Ying M, Feng Sh, Su D, Gao, G and Huo Z, 2010. Modeling water infiltration in a large layered Soil column with a modified Green-Ampt model and Hydrus-1D. Computers and Electronics in Agriculture 715: 540-547.
Yu H, Hu KL, Wang H, Huang YF, Chen DL, Li BG and Li Y, 2011. Modeling of water and nitrogen utilization of layered soil profiles under a wheat-maize cropping system. Mathematical and Computer Modeling 58(3-4): 596-605

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار