برنامه‌ریزی تخصیص منابع آب تحت سناریو‌های مدیریتی در حوضه گرگان‌رود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1- دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشگاه زابل

2 2- دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب‌ وخاک، دانشگاه زابل

3 3- استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب‌ وخاک، دانشگاه زابل

چکیده

با توجه به رشد سریع جمعیت و محدود بودن منابع آب، مدیریت جامع منابع آب از اهمیت فراوانی برخوردار است. برای مدیریت و برنامه‌ریزی بهینه منابع آب در سطح یک حوضه مدل­های مختلفی وجود دارد. در سال­های اخیر مدل WEAP به‌دلیل جامعیت در لحاظ کردن توأم فرآیند­های فیزیکی– هیدرولوژیکی و سیستم مدیریت یکپارچه و اولویت­بندی تخصیص منابع آب، مورد توجه بسیاری از محققان قرارگرفته است. هدف اصلی از انجام این تحقیق بهره­گیری از مدل WEAP برای تعیین مقدار آب تخصیص‌یافته برای بخش صنعت از سد­های گلستان و وشمگیر در حوضه گرگان­رود (استان گلستان) بود. در این راستا ابتدا حوضه آبریز گرگان­رود از نظر آورد ماهانه شبیه‌سازی شد و مدل برای شرایط پایه و سناریوهای مختلف اجرا گردید. برای این منظور از روش سال آبی مدل WEAP استفاده شد. در این مدل، حجم رسوب­گذاری در مخازن سدها به‌صورت اضافه نمودن حجم مرده در پایان هر ماه به‌صورت تجمعی، در نظر گرفته ‌شده است. پس از بررسی­های انجام ‌شده و مدل نمودن حوضه گرگان­رود، درصد حجم آب قابل تخصیص برای نیازهای کشاورزی، صنعت، آبزی‌پروری و زیست­محیطی با توجه به اهداف موردنظر طرح به‌دست آمد. نتایج نشان داد در برنامه­ریزی جدید تخصیص منابع آب حوضه گرگان­رود می‌توان با پذیرفتن 5 % کاهش اعتماد­پذیری سیستم، نیاز صنعت حاشیه سد وشمگیر را به‌میزان 5/9 میلیون متر مکعب تأمین کرد. در نظر نگرفتن رسوب­گذاری مخزن در مدل­سازی، میزان اعتماد­پذیری سیستم را به‌میزان قابل‌توجهی کاهش داد. لحاظ نمودن کاهش رسوب­گذاری در مخزن، (هر پنج سال به‌میزان 1 میلیون متر مکعب) ازیک‌طرف و افزایش راندمان آبیاری از طرف دیگر می­تواند اعتماد­پذیری سیستم را در برنامه­ریزی حفظ کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Planning Water Resources Allocation under Various Managerial Scenarios in Gorganroud Basin

نویسندگان [English]

  • Z Dehghan 1
  • M Delbari 2
  • o Mohammadrezapour 3
چکیده [English]

Integrated water resources management is very important due to rapid population growth and limitation of water resources. There are different models for optimum water resources planning and management in a watershed area. In recent years the WEAP model has been used by many researchers due to its ability to consider the coupled physical-hydrological processes and the integrated water resources management systems as well as to prioritize water allocation. The main objective of this study was to use WEAP model for determining the amount of water allocated to industry from the Voshmgir and Golestan dams in the Gorganroud Basin (Golestan province). Thus, at first, the Gorganroud basin monthly flow was simulated and then the model was run for existing conditions and different scenarios. For this purpose, the “water year method” option in WEAP was used. In this model, sedimentation volume in reservoirs was incorporated by a cumulative manner as a dead storage at the end of each month .After modeling the Gorganroud basin with WEAP model, the allocated water volume percentages for agricultural, industrial, aquatic and environmental demands, considering the aims of project were obtained. The results showed that with the new allocation planning of the Gorganroud water resources, the water demand of the industry around the Voshmgir dam would be supplied up to 9.5 million cubic meters, accepting a 5% reduction in the system reliability. By ignoring reservoir sedimentation in modeling process, the system reliability reduced significantly. Moreover, considering 1 million cubic meters reduction in reservoir volume due to sedimentation every 5 years and increase of irrigation efficiencies, can preserve the system reliability in planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gorganroud basin
  • Industry demand
  • reliability
  • Water allocation
  • Water resources planning
  • WEAP model