بررسی منشاء ناهنجاری غلظت نیترات و آسیب‌پذیری منابع آب زیرزمینی دشت تبریز با استفاده از روش‌های AVI و GOD

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد آبشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تبریز

چکیده

دشت وسیع تبریز بعلت تمرکز بیشترین جمعیت استان آذربایجان­شرقی در این منطقه از فعالیت شدید صنعتی و کشاورزی بویژه صیفی­کاری برخوردار است. ورود پساب­های شهری و صنعتی فراوان به این آبهای زیرزمینی این دشت و آب برگشتی از آبیاری مزارع، دست به دست هم داده و منابع آب و خاک آن را با  فاجعه زیست محیطی مواجه کرده است. در این تحقیق آلودگی منابع آب زیرزمینی این دشت با نیترات، توزیع آن در مناطق مختلف دشت و تاثیر منابع مختلف نیترات ازجمله پساب­های شهری، صنعتی و آب برگشتی از آبیاری روی این منابع مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور از 30 حلقه چاه نیمه عمیق و عمیق با پراکندگی مناسب در دشت، در مهر ماه سال 1391 نمونه­برداری و در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز مورد تجزیه هیدروشیمیایی قرار گرفت. بیشترین و کمترین غلظت نیترات در منطقه، مربوط به نمونه­های آب از چاه­های واقع در انتهای غربی شهر تبریز (منطقه قراملک) و انتهای غربی دشت (منطقه ساتلو)  می­باشند که به ترتیب معادل 7/243  و 4/0 میلی گرم بر لیتر می­باشند. در نهایت، ارزیابی آسیب­پذیری آب زیرزمینی دشت تبریز از طریق دو روش AVI و GOD جهت همخوانی نقاطی با آسیب­پذیری بالا، با مناطقی از آبخوان که میزان یون نیترات بالایی دارد، صورت گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Nitrate Concentration Anomaly Source and Vulnerability of Groundwater Resources of Tabriz Plain Using AVI and GOD Methods

نویسندگان [English]

  • A Asghari Moghaddam 1
  • R Barzegar 2
چکیده [English]

The great plain of Tabriz is an active practical farming, olericultural and  industrial area due to the centralization of East Azerbaijan population in this area. Entrance of industrial and urban sewages as well as recycled water from the agricultural activities into the groundwater of the plain contaminates the water and soil resources of the area and makes an environmental disaster. In this study the contamination of groundwater resources of the plain with nitrate and its distribution in different parts of the plain and the effects of different sources of nitrate such as industrial and urban sewages as well as recycled water from the agricultural activities on these resources were investigated. For this purpose, 30 samples were collected from evenly distributed deep and shallow wells in October 2013 and chemically were analyzed in hydrologic lab of the University of Tabriz. Maximum and minimum nitrate concentrations in the study area were 243.7 mg/L and 0.4 mg/L which belonged to the samples collected from the west end of Tabriz city (Gharamalek region) and west end of the plain (Satloo region), respectively. Finally, groundwater vulnerability of the plain was evaluated using the AVI and GOD methods for coincidence of vulnerable places of the aquifer with high nitrate concentrations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AIV and GOD methods
  • Groundwater vulnerability
  • Nitrate concentration anomaly
  • Tabriz plain