تخمین رسوب رگبار بر اساس متغیرهای بارش و روان‌آب در حوزه آبخیز آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرّس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیّت مدرّس، نور، مازندران

چکیده

فرسایش خاک و تولید رسوبات معلّق از جمله محدودیت­های اساسی در استفاده پایدار از منابع آب و خاک به­ شمار
می­رود. از این­رو ارزیابی فرآیندهای حاکم بر رفتار آن­ها به­منظور درک بهتر سامانه­های آبخیز و تبیین شیوه­های مدیریتی مناسب ضروری است. از طرفی رفتار متفاوت سامانه­های مختلف در فرآیند فرسایش خاک و تولید رسوب و ضرورت مطالعات منطقه­ای نیز تأئید شده است. به­همین دلیل تحقیق حاضر برای ارزیابی امکان برآورد رسوب طی هشت رگبار به­وقوع پیوسته در پاییز و زمستان 1387 بر اساس مؤلفه­های اصلی بارش و روان­آب در حوزه آبخیز آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرّس (کجور) با مساحت 500 کیلومتر مربع در استان مازندران انجام گرفت. برای این­منظور از مدل­های رگرسیونی دو و چند متغیّره­ در شکل­های ساده و تغییریافته داده­های مستقل و وابسته استفاده گردید. نتایج تحقیق حاضر دلالت بر توانایی این مؤلفه­ها در تخمین رسوب رگبارها در حد قابل قبول با استفاده از روابط رگرسیونی دو متغیره و غیر خطی با مقادیر ضریب تبین، خطای تخمین و ضریب کارایی به ترتیب بیش از 76، کم­تر از 69 و بیش از 52 درصد داشته است. نتایج تحقیق حاضر امکان استفاده از روش مزبور را در برآورد تولید رسوب در مناطقی که شرایط مشابه با شرایط محل تحقیق دادند فراهم می­آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Storm-Wise Sediment Yield Prediction Using Rainfall and Runoff Variables at Educational and Research Watershed of Tarbiat Modares University

نویسندگان [English]

  • SHR Sadeghi
  • H Noor
  • S Fazli
  • MB Raeisi
چکیده [English]

Soil erosion and sediment yield from watersheds confine sustainable use of land resources. Evaluation of governing process is, therefore, necessary for better understanding of the watershed system leading to appropriate management approaches. On the other hand, different behaviors of soil erosion and sediment yield as well as necessity of regional studies have been proved. The present study aimed to access the applicability of rainfall and runoff variables of 8 storm events occurred during 2008 in prediction of storm-wise sediment yield in Educational and Research Watershed of Tarbiat Modares University (Kojour) comprises 500 Km2 in MazandaranProvince using bivariate and multivariate regression models as well as simple and transformed dependent and independent variables. Results showed that regression models had good efficiency in estimation of storm-wise sediment yield with coefficient of determination, estimation error and efficiency coefficient of above 76, below 69 and above 52%, respectively. The results could facilitate the application of given methods obtained in the present study to other areas with similar conditions and leading to the suitable soil and water management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sediment yield estimation
  • Rainfall and Runoff Variables
  • Regression Models
  • Kojour Watershed

مراجع

تلوری ع ر، بیرودیان ن، منوچهری ا، 1386. مدل­سازی تغییرات زمانی رسوب مطالعه موردی: حوزه آبخیز گاران در استان کردستان.  پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 75. صفحات 65 تا70.
صادقی س ح ر، مرادی ح ر، مزین م، وفاخواه م، 1384. کارآیی روش­های مختلف تجزیه و تحلیل آماری در مدل­سازی بارش- رواناب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کسیلیان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره  12.  صفحات 113 تا 122.
صادقی س ح ر، نجفی دع، وفاه­خواه م، 1385. تحلیل منطقه­ای برآورد رسوب معلق در حوضه اصفهان– سیرجان، تحقیقات منابع آب ایران، شماره 2. صفحات 51 تا 65.
صادقی س ح ر، نور ح، رئیسی م ب، 1388. تغییرپذیری دبی و غلظت رسوب معلّق طی پاییز 1387 در حوزه آبخیز جنگلی کجور، صفحه 55. مجموعه خلاصه مقالات پنجمین همایش ملّی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی)، 2-3 اردیبهشت، گرگان.
غلامی ل، صادقی س ح ر، خالدی درویشان ع, تلوری ع، 1387. مدل­سازی رسوب ناشی از رگبارها با استفاده از متغیّرهای باران و روان­آب. مجله علوم و صنایع کشاورزی، شماره 22، صفحات 263 تا 271.
فضلی س، 1388. مدل­سازی بارش، روان آب و رسوب معلّق در حوزه آبخیز معرّف خامسان. پایان­نامه کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرّس.
وفاخواه م، 1385. تجزیه و تحلیل ناحیه­ای رسوب در بخشی از حوزه­های آبخیز ساحلی دریای خزر، علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 13.  صفحات 121 تا 131.
Das G, 2000. Hydrology and Soil Conservation Engineering. Prentice-Hall of India Press.
Edwards TK and Glysson GD, 1999. Field methods for measurement of fluvial Sediment. USGS Open-file Report 1–97 p. Available at: http://water.usgs.gov/osw/ techniques/Edwards-TWRI.pdf1999.
Green IRA and Stephenson D, 1986. Criteria for Comparison of single event models, Hydrological Sciences Journal 31:395-411.
Kinnell PIA, 2001. The USLE-M and modeling erosion within catchment, In: Slott DE, Mohtar RH and Steinardt GC (Eds), selected paper from 10th International Soil Conservation Organization Meeting, 24-19 May, 1999. PurdueUniversity and the USDA-ARS National Soil Erosion Research Laboratory. USA.
Kothyari UC, Jain, M, and Raju KR, 2002. Estimation of temporal variation of sediment yield using GIS. Hydrological Sciences Journal 47: 693-706.
Lana-Renault N, Regüés D, Martí-Bono C, Beguería S, Latron J, Nadal E, Serrano P, and García-Ruiz JM, 2007. Temporal variability in the relationships between precipitation, discharge and suspended sediment concentration in a Mediterranean Mountain Catchment, Nordic Hydrology 38: 139–150.
Lefrancois J, Grimaldi C, Gascuel-Odoux C and Gilliet N, 2007. Suspended sediment and discharge relationships to identify bank degradation as a main sediment source on small agricultural catchments. Hydrological Processes 21: 2923–2933.
Liu X and Li J, 2008. Application of SCS model in estimation of runoff from small watershed in Loess Plateau of China, Chinese Geographical Sciences 18: 235–241.
Merritt WS, Letcher RA and Jakeman AJ, 2003. A review of erosion and sediment transport models, Environmental Modelling & Software 18: 761–799.
Nadal-Romero E, Regues D and Lateron J, 2008. Relationships among rainfall, runoff, and suspended sediment in a small catchement with badland, Catena 74: 127-136.
Putjaroon W and Pongewn K, 1987. Amount of runoff and soil loss from various land use sampling plots in Sakolnakorn Province, Thailand, Pp. 167-198. In: Proceeding of Forest Hydrology and Watershed Management, August 1987, IAHS-AISH, Publication.
Rodríguez-Blanco ML, Taboada-Castro MM and Taboada-CastroMT, 2010, Factors controlling hydro-sedimentary response during runoff events in a rural catchment in the humid Spanish zone. Catena 82: 206–217.
Rovira A and Batalla R, 2006. Temporal distribution of suspended sediment transport in a MediterraneanBasin: The Lower Tordera (NE SPAIN), Geomorphology 79:58-71.
Sadeghi SHR and Mizuyama T, 2007. Applicability of the Modified Universal Soil Loss Equation for prediction of sediment yield in Khanmirza Watershed, Hydrological Sciences Journal 52: 1068 – 1075.
Sadeghi SHR, Mizuyama T, Miyata S, Gomi T, Kosugi K, Fukushima T, Mizugaki S and Onda Y, 2008. Development, evaluation and interpretation of sediment rating curves for a Japanese small mountainous reforested watershed. Geoderma 144:198-211.
Sadeghi SHR and Saeidi P, 2010. Reliability of sediment rating curves for a deciduous forest watershed in Iran. Hydrological Science Journal 55:821-831.
Sadeghi SHR and Singh JK, 2005. Development of a synthetic sediment graph using hydrological data. Journal of Agricultural Science and Technology (JAST) 7: 69-77.
Sadeghi SHR, Saeidi P, Noor H and RaeisiMB, 2009. Understanding sediment yield process in a Hyrcanian forest watershed. Pp 119. InternationalConferenceLand Conservation-LANDCON 0905, May 26-30, Tara Mountain/Serbia.
Singh VP, 1992. Elementary Hydrology. Eastern Economy Edition, New Delhi, India.
Subramanya K, 2000. Engineering Hydrology, 2nd edition, New Delhi, India.
Walling DE, Collins AL, Sichingabula HA and Leeks GJL, 2001. Integrated assessment of catchment suspended sediment budgets: A Zambian Example. Land Degradation and Development 12:387-415.
Walling DE and Webb BW, 1982. Sediment availability and the prediction of storm-period sediment yield. Recent developments in the explanation and prediction of erosion and sediment yield. IAHS Publication 137: 327-337.
Williams JP, 1989. Sediment concentration versus discharge during single hydrologic events in rivers. Journal of Hydrology 111: 89-106.
Williams JR, 1975. Sediment routing for agricultural watersheds. Water Resources Bulletin 11:965–974.
Zabaleta A, Martínez M, Uriarte JA and Antigüedad I, 2007. Factors controlling suspended sediment yield during runoff events in small headwater catchments of the Basque Country. Catena 71: 179–190.
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار