تعیین منابع آب استراتژیک در سازندهای سخت منطقه صائین جهت تامین آب شرب شهر اردبیل در شرایط بحرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد زمین شناسی – تکتونیک، شرکت آب منطقه ای اردبیل

3 کارشناس ارشد عمران – سازه های هیدرولیکی، شرکت آب منطقه ای اردبیل

چکیده

به دلیل مشکلات کیفی آب سد یامچی که 60 درصد آب شرب اردبیل را تامین می­کند و منفی بودن بیلان آبخوان دشت اردبیل و با توجه به سکونت نصفی از جمعیت استان در شهر اردبیل و پیش بینی افق رشد جمعیت، پی جویی و اکتشاف منابع آب جدید برای تامین آب شرب این مرکز استان کاملا ضروری می­باشد. از طرف دیگر به دلیل بارش سالانه مناسب، گسترش سازندهای سخت با کیفیت آب مناسب و نیز نزدیکی به خط انتقال آب شرب اردبیل از سد یامچی و تصفیه خانه مجاور سد، حوضه صائین برای پی جویی منابع آب شرب جدید انتخاب گردید. حوضه صائین دارای گسترش وسیع واحدهای ولکانیک بوده و می­تواند دارای سفره‌های آب سازند سخت با کیفیت باشد. به منظور ارزیابی پتانسیل وجود منابع آب زیرزمینی در سازندهای سخت  حوضه، بر اساس روش مقایسات زوجی بر مبنای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای هر معیار وزنی اختصاص داده شد و لایه­های رستری مربوط به 9 معیار لیتولوژی، تراکم شکستگی­ها، ارتفاع با فاکتور بارش و ارتفاع با فاکتور حوضه آبگیر، شاخص رطوبت، شیب، تراکم آبراهه، جهت شیب و شاخص پوشش گیاهی تهیه گردید. سپس با روش­های میانگین­گیری وزنی درجه­ای (OWA) و هم­پوشانی وزنی ((Weighted overlay از تلفیق لایه­های اطلاعاتی ذکر شده، نقشه­های پهنه­بندی پتانسیل آب زیرزمینی تهیه گردید. در این مدل واحدهای الیوین بازالتی و آندزیت­های پیروکسن­دار و تراکیت­ها از جمله مناطق با پتانسیل زیاد و بسیار زیاد بوده و شکستگی­ها و خطواره­ها  نقش مهمی در ایجاد پتانسیل منابع آب سازند سخت داشته­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of Strategic Water Resources in Hard Rocks of Saein Area in order to Supply Drinking Water for Ardabil City at a Critical Water Shortage

نویسندگان [English]

  • T Mohammadzadeh 1
  • AR Vaezihir 2
  • B Khayyat Rostami 3
1 M.Sc. Grad., Department of Geology, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Iran
2 Geologist, Ardabil Regional Water Management Company, Iran
3 Civil Eengineer, Ardabil Regional Water Management Company, Iran
چکیده [English]

 Finding of new water resources is a strategic necessity for Ardabil City as the capital of a province. Because the Ardabil aquifer is faced with problems of negative water budget and drinking water supplied from Yamchi dam which provides 60% of Ardabil's drinking water has a low quality. Also, colonization of half of the province population in Ardabil city and population growth horizon are other key reasons to prepare new water resource for the city. Saein area was chosen for exploration of groundwater new resources for suppling of drinking water for Ardabil city, because of relative high annual precipitation, fractured rock distribution with suitable water quality and proximity to the water treatment site located adjacent to the dam and water convey line from Yamchi dam,. Volcanic units with pure fracture porosity have formed fractured rock aquifers with high quality groundwater. In order to determine the groundwater resources of the study area and preparing the potential zoning map, nine rasteric map developed according to nine main parameters including lithology, fracture density, height as precipitation and as basin area, moisture, slope, stream density, slope direction and vegetation coverage index. The rasteric layers have been overlaied using two methods, ordered weighted averaging (OWA) and weighted overlay methods. The resultant potential map was prepared with five order of zoning, very high, high, moderate, low and very low potential. Calibration of two resulting map with springs location showed that the OWA method is more consistant with the field findings. Olivine basalt, pyroxene bearing andesite and trachits have been covered the areas with high groundwater potential. Factures and faults have the second role in the rainfall percolation and forming of aquifers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AHP
  • Groundwater Potential
  • Hard rocks
  • OWA
  • Saein basin
 
Boroushaki S., Malczewski J, 2010. Using the fuzzy majority approach for GIS- based multicriteria group decision- making. Journal of Comput Geosci  36:302-312.
Fathy A, 2012. Mapping of groundwater prospective zone using remote sensing and gis tecniques: A case study frome the Central Eastern Desert. African Earth Sciences  70: 8-17.
 
Mahgholi A, Chitsazan m, Mirzaei E, 2011. Groundwater potential by gis and remote sensing (Case study: North of Hosseineih). Geomathic Conference. 15-19 Aug, Tehran, Iran.
Mohammadzadeh T, Vaezihir A, Jafari Azimabadi H, 2014. Investigation of hydrogeochemistry of groundwater in hard rocks of (Ardabil province).18th Iranian Conference of Iraninan Geology Socity.Tarbiat Modarres University.
Noname, 2016. Comperhensive study of water resources of Ardabil province, Ardabil Regional Water Company.
Parhizkar A, Gaffari Gilandeh A, 2011. Multicriteria Decision Analysis in Geographic Information Science. SAMT Pub.Tehran.
Prasad RK, Mondal NC, Pallavi B, Nandakumar MV, 2008. Deciphering potential groundwater zone in hard rock through the application of GIS. Journal of Springer 55(3): 467-475.
Saberi A, Ranghzan K, Mahjori R, Keshavarzi M, 2012. Groundwater potential by integration remote sensing and gis with Analytiacal hierarchy process(AHP) at Kamestan anticline of Khuzestan province. Journal of Advance Applied Geology  6(1):11-20.
Shamsi -Khosroshahi S, 2014. Applied GIS in assessment of groundwater (Case study: Ghale Chay basin) . Master thesis, Department of Geography and Planning, Tabriz university.
Singhal BBS and Gupta RP, 2010. Applied Hydrogeology of fractured Rocks. Kluwer Academic Publishers (now Springer).
Sobhani B, Azarm K, 2015. Assessing Ability of Land for Planting Canola in West Azerbaijan Province Using Multi-Criteria Decision-Making Approaches. Journal  of Water and Soil Science University of Tabriz  26(2/2):27-41
Zarvash N, Vaezihir A, Karimi, H, 2014. Evaluation the potential of karst development in the Kabir-kouh anticline in Ilam province. Journal of Quantitative geomorphological reseaches 3(3): 57-14.