تعیین میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی بر اساس مدیریت هزینه ( مطالعه موردی: دشت عجب شیر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

منابع آب زیرزمینی، بزرگترین ذخیره قابل دسترس آب شیرین در کره زمین را تشکیل می­دهند. اما با توجه به محدودیت آن­ها و افزایش میزان مصرف نآدیری نخواهد گذشت که جهان با بحران کمبود آب مواجه خواهد شد. این وضعیت برای کشور ایران به دلیل اقلیم خشک و بیابانی هشداردهنده­تر است. بر اساس گزارش وزارت نیرو در سال 1386، سالانه 8/4 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی در سطح کشور وجود دارد. سفره آب زیرزمینی دشت عجب شیر که از مناطق مهم کشاورزی استان آذربایجان شرقی می­باشد، با مشکل کمبود و تراز منفی سطح آب زیرزمینی مواجه است. بنابراین مطالعه چگونگی مصرف کارآمد و مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی آن ضروری است. مدیریت بر اساس هزینه استخراج یکی از متداول­ترین روش­های مدیریتی در برداشت آب از منابع زیرزمینی است. در این نوع مدیریت تا جایی از منابع آبی استفاده می­شود که هزینه نهایی با سود نهایی برابر شود. با اجرای چنین مدیریتی برای دشت عجب شیر، میزان استخراج آب در طول زمان از منبع زیرزمینی این منطقه تعیین گردید. نتایج حاکی از آنست که به دلیل وضعیت بحرانی این دشت، با روند فعلی حدود 8 سال دیگر می­توان از این سفره آب برداشت کرد اما پس از آن سفره زیرزمینی با لایه شور مواجه خواهد شد و قابل بهره­برداری نخواهد بود. به این ترتیب صرفه جویی در مصرف آب و جایگزین کردن منابع آبی جدید برای مصرف در بخش کشاورزی موجب بازسازی سفره و بهبود بخشیدن به وضع آن خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of Groundwater Extraction Based on Cost Management (Case study: Ajabshir Plain)

نویسندگان [English]

  • J Hosseinzad
  • A Javadi
  • F Kazemiyeh
چکیده [English]

Groundwater is the largest available resource of fresh water on the earth. But due to its limitation and also consumption augmentation, the world would face with crisis of water resource shortage. Since Iran is located in an arid and semi-arid region, the situation is more serious for the country. According to the reports published by the Ministry of Energy in Iran, there is 4.8 billion m3/y excessive depletion of groundwater in the country. Ajabshir plain is an important agricultural area in East Azarbaijan. This plain has been faced with deficiency and shortage of water supplies along with steadly falling water table level in the aquifer. Therefore, studies about the consumption manner and proper management of water resource usage seem to be very crucial. Management based on the extraction cost is one of the most adapted methods in ground water exploitation management. In this procedure, water utilization is based on the equality of net benefit and cost. The extraction path was determined by execution of the mentioned model in this aquifer. The results showed that the aquifer would be useful for the next 8 years. After that it would face with salt water layer. Subsequently, by saving of water and use of alternative resources the agricultural sector, it would cause the aquifer to be built-up and get improved.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ajabshir plain
  • Extraction cost
  • Water extraction
  • Water Resources
خلیلیان ص و مهرجردی م، ١٣٨۴. ارزش­گذاری آب­های زیرزمینی در بهره­برداری های کشاورزی. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره51. صفحه­های 96-83 .
بی­نام، 1388. دفتر مطالعات آب­های زیرزمینی. سازمان آب منطقه­ای آذربایجان شرقی. وزارت نیرو.
بی­نام، 1386. دفتر مطالعات آب­های زیرزمینی. گزارش ادامه مطالعه و وضعیت هیدروژئولوژیکی دشت­های دارای شبکه پیزومتریک. معاونت مطالعات و پژوهش منابع آب. شرکت آب منطقه­ای تهران. وزارت نیرو.
بی­نام، 1384. مهندسین مشاور آب خاک تهران. مطالعات اجتماعی تکمیلی منطقه بهبود عجب شیر. آب منطقه­ای آذربایجان شرقی و اردبیل.  پروژه مطالعات شبکه آبیاری و زهکشی قلعه چای.  وزارت نیرو.  
  Amundsen ES, 1999. Drought and optimal groundwater management.  Munich personal RePEe archive paper, No. 10902.
Hellegers P, Zilberman D and Ekko Van Ierland, 2001. Dynamics of agricultural groundwater extraction. Pp.1-18. Annual Meeting American Agricultural Economists Association. August 5-8, Chicago.
  Krulce DL, Roumasset JA and Wilson T, 1997. Optimal management of a renewable and replaceable resource: The case of coastal groundwater. American Journal of Agricultural Economics79: 1218-1228.
  Mink JF, 1980. State of the groundwater resources of southern Ohau. Honolulu Board of Water Supply. Honolulu, HI, USA.
  Pitafi BA and Roumasset JA, 2006. Integrated management of multiple aquifers with subsurface flow and inter-district water transport. Pp. 1-14. American Agricultural Economics Association Aannual Meeting. July 23-26, California.
Pongkijvorasin S, Roumasset JA, and Duarte T, 2008. Coastal groundwater management with near hore resource interactions. Working Paper No. 08-08. WaterResourcesResearchCenter, University of  Hawaii, Manoa.