راهکارهای حوضه‌ای و دریاچه‌ای بهبود کیفیت آب مخازن سدها (مطالعه موردی: سد شیرین‌دره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه عمران- دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 کارشناس ارشد عمران- دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

3 کارشناس ارشد عمران- محیط زیست و کارشناس شرکت مهندسی مشاور طوس آب، ایران

چکیده

در این مطالعه، مدل دو­بعدی متوسط­گیری­شده در عرض CE-QUAL-W2 برای شبیه­سازی ترازسطح آب، دما و پارامترهای کیفی آب مخزن سد شیرین­دره در یک دوره زمانی یازده ماهه­ و در سال آبی 91-1390 مورد استفاده قرار گرفته است. بدین­منظور ابتدا مدل واسنجی و معتبرسازی شد. سپس، کیفیت آب مخزن در حالت­های مختلف کاهش میزان فسفر ورودی مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، تأثیر میزان غلظت اکسیژن محلول زیرلایه بر بهبود کیفیت آب مخزن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نمونه­برداری و شبیه­سازی، کاهش شدید میزان اکسیژن محلول در زیرلایه در دوران لایه­بندی و افزایش غلظت فسفر و یوتروفیک شدن دریاچه را در پایان دوره شبیه­سازی نشان می­دهد. همچنین نتایج نشان می­دهد، افزایش غلظت اکسیژن زیرلایه، باعث کاهش میزان آزادسازی فسفر و بهبود کیفیت آب مخزن می­شود. به­عنوان مثال، با کاهش 60 تا 70 درصدی میزان فسفر ورودی به مخزن، شرایط مخزن از یوتروفیک به مزوتروفیک تغییر وضعیت می­دهد. علاوه بر این، در شرایط عادی، میزان غلظت فسفر در مخزن به 50 میلی­گرم در لیتر رسیده که با به­کارگیری دستگاه اکسیژن­دهی، این میزان به 25 میلی­گرم در لیتر کاهش می­یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Basin and Reservoir Water Quality Improvement Methods of Dams (Case study: Shirin Darreh Dam)

نویسندگان [English]

  • H Saghi 1
  • E Khajehpour 2
  • L Karimi 3
چکیده [English]

In this study, a two-dimensional width averaged model "CE-QUAL-W2" has been used to simulate the water level, temperature and quality of Shirin Darreh Dam during a period of eleven months in years 2012-2013. In this way, the model was calibrated and validated. Then, the reservoir water quality was evaluated for different reduction of the amount of input phosphorus. Finally, the effect of increment of the sub layer oxygen concentration on water reservoir quality improvement was studied. Sampling and simulation results showed a sharp decline in the amount of dissolved oxygen in hypolimnion and an increase in the concentration of phosphorus in this region and so the eutrophic condition of the lake at the end of the simulation. The results also showed that increasing of the sub layer oxygen concentration reduced the amount of phosphorus release and improvement of water quality. For example, the reservoir conditions are changed from eutrophic to mesotrophic, when the amount of phosphorus entering the reservoir reduced 60-70 percent. Furthermore, the phosphorus concentration reached to 50 mg/lit in normal condition which it would be reduced to 25 mg/lit when Oxygenation device was applied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chemical parameters of water
  • Eutrophication
  • Physical parameters of water
  • Reduction of phosphorus
  • Two-dimensional model
افشار ع و سعادت­پور م، 1388. تغذیه گرایی مخازن سدها: مدلسازی دوبعدی مخزن کرخه. مجله آب و فاضلاب، دوره 20، شماره 3، صفحه‏های 83 تا 90.
رضازاده ن، نظریها م و سارنگ ا، 1393. مدیریت کیفیت آب خروجی از مخزن سد کرخه با انتخاب تراز تخلیه مناسب. نشریه پژوهش‌های محیط‌زیست، شماره 9، صفحه‏های 125 تا 136.
حیدری ژاله ع، کراچیان ر و زهرایی ب، 17 الی 19 اردیبهشت ماه سال 1387. مدیریت کیفیت آب در مخازن سدها با تلفیق رویکرد سازه‌ای و غیر‌سازه‌ای. چهارمین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه تهران.
خیامی م، دانش ش، خداشناس س و داوری ک، 1388. شبیه‌سازی شرایط کیفی مخازن سدها، مطالعه موردی: مخزن سد طرق. مجله آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 23، شماره1، صفحه‏های 17 تا 29.
نظریها  م،دانایی ع، هاشمی ح و ایزد دوستدار ام، 1389. پیش‌بینی لایه‌بندی حرارتی سد در دست احداث بختیاری با استفاده از مدل  CE-QUAL-W2. مجله محیط شناسی، دوره 36، شماره 54، صفحه‏های 11 تا 18.
محمدنژاد ب، 1393. شبیه سازی تغذیه گرایی مخزن سد مهاباد با استفاده از مدل دو بعدی CE-QUAL-W2. نشریه مهندسی عمران و محیط زیست، جلد 44 ، شماره 4، صفحه‏های 107 تا 115.
Ambrose RB, Wool TA, Connolly JP and Schanz RW, 1987. WASP4, a hydrodynamic and water quality model-model theory, user’s manual, and programmers’ guide. Environmental Research Laboratory, Office of Research and Development, U.S. Environmental Protection Agency in Athens, Ga. EPA/600/3-87/039.
Diogo PA, Fonseca M, Coelho PS, Mateus NS, Almeida MC and Rodrigues AC, 2008. Reservoir phosphorous sources evaluation and water quality modeling in a Tran’s boundary watershed. Desalination 226: 200–214.
Hodges B and Dallimore C, 2001. Estuary and lake computer model, ELCOM, science manual. Code version 1.5.0. Centre for Water Research, University of Western Australia.
Kou, JT, Lung WS, Yang CP, Liu WC, Yang MD and Tang TS, 2006. Eutrophication modelling of reservoirs in Taiwan. Environmental Modelling & Software 21(6): 829-844.
Willey RG, Smith DJ and Duke JH, 1996. Modeling water resource systems for water-quality management. Journal of Water Resources Planning and Management 122(3): 171–179.
Wu RS, Liu WC and Hsieh WH, 2004. Eutrophication modeling in Shihmen Reservoir, Taiwan. Journal of Environmental Science and Health, Part A: Toxic/Hazardous Substances & Environmental Engineering 39(6): 1455-1477.
Xu Z, Godrej AN and Grizzard TJ, 2007. The hydrological calibration and validation of a complexly linked watershed–reservoir model for the Occoquan watershed, Virginia. Journal of Hydrology 345(3-4): 167-183.
Zhu L, Li HE, Li JK and Dong W, 2011. Connecting AnnAGNPS and CE-QUAL-W2 Models for Reservoir Water Quality Prediction. International Conference on Electric Technology and Civil Engineering (ICETCE) 1120-1124.
Zyfi A, Grazhdani S and Ahmeti A, 2014. Application of CE-QUAL-W2 model to water quality simulation in Prespa lakes. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology 3(5):12021-12029.