نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
2 استاد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
3 استاد اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
4 دانشجوی دکترای بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The products from medicinal plants are directly used for human consumption or used in the formulation of drugs. Therefore, in addition to quantity, their quality is also considered. Water deficit stresses could affect the quality and quantity of the active substance in these plants. It has been reported that the use of Piriformospora indica as an endophytic fungus in some plants reduces the harmful effects of water deficit stress. Probably this fungus will have direct and indirect roles in the production of plant metabolites likely by reducing the adverse effects of water deficit stress. Accordingly, this research was conducted in a completely randomized design with factorial arrangement with two factors including two levels of P. indica (inoculated and non-inoculated) and soil moisture with three levels of 80-90 %FC (W0, 60-70 %FC (W1) and 40-50 %FC (W2) with four replications. The results showed that inoculation with P. indica increased the measured characteristics of anise compared to the non-fungal treatment. Severe water stress (W2) lead to an increase in shoot dry weight (58.93%), root dry weight (56.25%), seed yield (392.06%), essential oil yield (340.08%), percentage of essential oil (154.55%) and the amount of anethole essential oil (236.85%) in inoculated compared to the non-inoculated plants. In fungal treatment, the essential oil yield and percentage and the amount of anethole had the highest value at the level of moderate stress (W1). In this study, it was found that P. indica increases the medicinal quality of anise essential oil by increasing its anethole amount.
کلیدواژه‌ها [English]
از دیرباز گیاهان دارویی از منابع مهم درمان بیماریها در تمام نقاط جهان بوده و در حال حاضر نیز این گیاهان از جایگاه مهمی در پزشکی برخوردار میباشند، به خصوص در دهههای گذشته کاربرد این گیاهان در طب سنتی و مدرن رو به افزایش بوده است (وانگ و همکاران 2020). گیاهان دارویی با دارا بودن یک یا چند ماده مؤثره[1] میتوانند از ایجاد برخی بیماری ها جلوگیری کرده و سبب درمان و یا تخفیف عوارض آن
شوند (صفورا و همکاران 2013). به موازات رشد علم و افزایش اطلاعات، مواد مؤثره بسیاری از گیاهان دارویی شناسایی و طبقه بندی شده است (وانگ و همکاران 2020). خاصیت دارویی این گیاهان ناشی از متابولیتهای ثانویه است. این متابولیتها عموماً زمانی که گیاهان دارویی در محیط طبیعی و تحت تنش، رقابت، همزیستی و غیره رشد میکنند تولید میشود (عیسی 2019).
گیاه دارویی آنیسون با نام علمی Pimpinella anisumدارای اهمیت طبی و دارویی است (سان و همکاران 2019) و به عنوان یک ادویه برای اولین بار توسط مصریان باستان و بعد توسط یونانی‌ها، رومیها و اعراب کشت شد. یک گیاه شیرین، گرم کننده و محرک معده است که باعث بهبود دستگاه گوارش شده، برای کبد و دستگاه گردش خون مفید است و دارای خاصیت ضد سرفه و اثر استروژنیک[2] میباشد (سان و همکاران 2019). مهمترین ماده تشکیلدهنده اسانس، آنیتول[3] (80-90 درصد) میباشد و از مواد دیگر تشکیل دهنده اسانس میتوان متیل‌کاویکول[4] ( 5-10 درصد) و سایمین[5] را نام برد (صایبی و همکاران 2012). میوه آنیسون حاوی اسانس[6]، مواد پکتینی، روغن، قند، نشاسته، مواد معدنی و صمغ میباشد (اورآو و همکاران 2008). همچنین میوههای آن حاوی 5/1 تا 6 درصد اسانس، تا 11 درصد اسیدهای چرب از جمله پالمیتیک و اولئیک اسید، 4 درصد کربوهیدرات و 18درصد پروتئین میباشد (سان و همکاران 2019). ماده مؤثره این گیاه از نوع اسانس است که محصول فرآیندهای اصلی متابولیسم گیاهان، به ویژه در پاسخ به تنش وارد شده به گیاه میباشد (عیسی 2019).
از جمله عوامل مهمی که بر خصوصیات کمی و کیفی گیاهان دارویی مؤثر است، میتوان به تنش کمآبی اشاره نمود (آقایی و کوماتسو 2013). تنش و محدودیت آب به طور معمول بر مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان اثر منفی دارد. در نتیجه بروز تنش کمآبی، گیاهان با ذخیره مواد تنظیم کننده اسمزی از قبیل اسیدهایآمینه، قندها، برخی از یونهای معدنی، هورمونها و پروتئینها سعی در مقابله با تنش دارند (سینگ و همکاران 2020).
قارچ اندوفیت Piriformospora indica از شــــاخه Basidiomycota، رده Agaricomycetes، استهSebacinales، خانواده Sebacinaceae ، جــنس Piriformospora و گونــه Piriformospora indica میباشد که برای اولین بار توسط وارما و همکاران (1998) در هندوستان شناسایی شد. اهمیت برقراری ارتباط همزیستی قارچ P. indica با گیاهان مختلف در تحریک رشد گیاه و در نتیجه افزایش عملکرد آن و نیز افزایش توان تحمل گیاه به تنشهای شوری، خشکی و عوامل بیماریزای ریشه و برگ میباشد که توسط محققین مختلف گزارش شده است (برتولازی و همکاران 2019). قارچ P. indica با افزایش قابل توجه تعداد ریشه، گیاه را در جذب آب و مواد غذایی توانمندتر نموده و سبب افزایش رشد رویشی و سطح فتوسنتزی میشود. در این حالت تولید متابولیتهای ثانویه گیاهان دارویی نیز افزایش می‌یابد (منسا و همکاران 2020). قارچP. indica سبب افزایش سطح جذب ریشه بواسطه طریق تکثیر ریشههای موئین، پهنای برگ، میزان کلروفیل، راندمان فتوسنتزی برگ، تعداد جوانههای گل، تعداد میوهها، میزان تجمع آب و مواد پرورده میوه، کیفیت بهتر میوه و در نهایت عملکرد گیاهان همزیست، از جمله گیاهان دارویی میشود (قاسم نژاد و همکاران، 2011). پژوهشها نشان داده که این قارچ علاوه بر تأثیر مستقیم در رشد گیاه از طریق تحریک سیستم دفاعی گیاه مقاومت آن را در مقابل بیماریها و همچنین کمآبی (خشکی) افزایش میدهد (دشموخ و همکاران 2006). اثرات مثبت ناشی از برقراری رابطه همزیستی قارچ اندوفیت P. indica بر بقا و افزایش رشد گیاهان میزبان در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان که با دو معضل عمده خشکی و شوری روبرو هستند، توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده است. با توجه به پتانسیل P. indica و اهمیت گیاه آنیسون به ویژه از نظر دارویی، این پژوهش به منظور اثر قارچ P. indica بر برخی از اجزای عملکرد و میزان آنیتول در اسانس گیاه آنیسون در شرایط تنش کم آبی انجام گرفته است.
[2] Estrogenic
[3] Anethole
[4] Methylchavicol
[5] Cymene
[6] Essential oil
)