تأثیر کود‌های آلی، زیستی و شیمیایی بر عملکرد و کیفیت نخود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان

چکیده

به منظور معرفی یک سیستم کود‌دهی و تغذیه پایدار در زراعت نخود، تأثیر کود‌های مختلف شامل کود سبز، کود دامی، کمپوست، کود‌های زیستی و منابع شیمیایی بر عملکرد و کیفیت نخود زراعی (Cicer arietinum) رقم پیروز در یک آزمایش مزرعه‌ای در سال‌های 1386 و 1387 در شهرستان سنندج بررسی گردید. آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کشت کود سبز (G1) و عدم کشت آن (G2) به عنوان سطوح عامل اصلی و پنج روش تامین کود پایه شامل 20 تن کود دامی در هکتار (N1)، 10 تن کمپوست در هکتار (N2)، 75 کیلوگرم سوپر فسفات تریپل در هکتار (N3)، 5 تن کمپوست+10تن کود دامی در هکتار (N4) و 5 تن کمپوست+10 تن کود دامی+50 کیلوگرم سوپر فسفات تریپل در هکتار (N5) به عنوان عامل فرعی تعیین شدند. همچنین چهار ترکیب کود زیستی شامل باکتری باسیلوس لنتوس سویة P5 و سودوموناس پوتیدا سویة P13 (B1)، قارچ تریکودرما هارزیانوم سویة T39 (B2)، باکتری باسیلوس و سودوموناس + قارچ تریکودرما (B3) و تیمار شاهد بدون تلقیح با قارچ و باکتری (B4) به عنوان سطوح عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که کود سبز تعداد غلاف در بوته و تعداد غلاف بارور را در واحد سطح افزایش داد و بیشترین تعداد غلاف در واحد سطح از کاربرد توأم کود زیستی (B3) و کود سبز حاصل شد. برهمکنش کود سبز با تیمار N5 بیشترین اجزای عملکرد دانه را موجب شد. همچنین کاربرد فسفر شیمیایی و باکتری‌های حل کننده فسفات به تنهایی تأثیری بر وزن صد دانه نخود نداشتند. با توجه به معنی‌دار شدن کلیة برهمکنش‌های دو جانبه و سه جانبه عوامل مورد بررسی تیمار G1N5B3 به عنوان تیمار برتر شناخته شد. افزایش معنی‌دار میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم و آهن در برگ‌ها و دانه در این تیمار، معرفی آن به عنوان تیمار برتر را توجیه می‌نماید. بیشترین پروتئین و نشاسته دانه نیز در تیمار N5 تولید گردید. همچنین این تیمار با کاهش فیبر خام و زمان پختن دانه و افزایش درصد قند بر کیفیت دانه نخود افزود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effect of Organic, Biological and Chemical Fertilizers on Chickpea Grain Yield and Quality

نویسندگان [English]

  • A Ghalavand 1
  • Kh Mohammadi 1
  • M Agha Alikhani 1
  • Y Sohrabi 2
چکیده [English]

In order to introduce a sustainable soil fertility system in Kurdistan province (Sanandaj), a field experiment was carried out in 2007 and 2008 growing season. In this research effect of different fertilizers including farm yard manure, compost, biofertilizers, chemical phosphorus and green manure was investigated on grain yield and quality of chickpea (Cicer arietinum, Pirouz cultivar). Experimental units were arranged in split-split plots design based on randomized complete blocks with three replications. Main plots consisted of (G1): establishing a mixed vegetation of Vicia panunica and Hordeum vulgare and (G2): control, as green manure levels. Also, five methods for obtaining the base fertilizer requirement including (N1): 20 t.ha-1 farm yard manure; (N2): 10 t.ha-1 compost; (N3): 75 kg.ha-1 triple super phosphate; (N4): 10 t.ha-1 farm yard manure & 5 t.ha-1 compost and (N5): 10 t.ha-1 farm yard manure & 5 t.ha-1 compost & 50 kg.ha-1 triple super phosphate were considered in split plots. Four levels of biofertilizers were (B1): Bacillus lentus and Pseudomonas putida; (B2): Trichoderma harzianum; (B3): Bacillus lentus and Pseudomonas putida & Trichoderma harzianum; and (B4): control, (without biofertilizers). Results showed that green manure increased pod number/plant and number of fertile pods per area. Integrating biofertilizers (B3) and green manure (G1) produced the highest rate of pod number per plant. G1×N5 interaction obtained the highest amount of yield component (p≤0.01). However sole application of chemical phosphorus and phosphate solubilizing bacteria (PSB) has not significant effect on 100 grain weight. Regarding to significant differences between experimental treatments in all two and three way interactions G1N5B3 was determined as the superior treatment. Significant increasing of N, P, K, Fe and Mg in chickpea leaves and grains emphasized on superiority of mentioned treatment. Highest amount of protein and starch were obtained under (N5) treatment. Also, this treatment having low crude fiber, high total sugar content and reduced cooking time, increased the quality of chickpea grains.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biofertilizer
  • Chickpea
  • Green manure
  • Organic Fertilizer
  • Sustainable production