تأثیر کاربری¬ اراضی بر ویژگی¬های فیزیکی، شیمیایی و کانی¬شناسی خاک¬های جنوب شهرستان اهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

جهت حفظ حاصلخیزی و افزایش بهره­وری خاک در کشاورزی پایدار، آگاهی از تأثیر کاربری­اراضی بر خصوصیات مختلف خاک ضروری می­باشد. در این تحقیق اثر کاربری گندم و سیب ‌درختی  بر روی خواص فیزیکی، شیمیایی و کانی­شناسی خاک‌های جنوب شهرستان اهر مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه، دو خاکرخ با کاربری گندم و دو خاکرخ با کاربری باغ­سیب حفر گردید و خاک‌های تحت بررسی بر اساس کلید رده‌بندی 2010 رده‌بندی شدند. میزان آبشویی در کاربری باغ‌سیب بیشتر از گندم بوده است که از دلایل این امر می­تواند کشت دیم گندم نسبت به کشت آبی باغ‌سیب و وجود ریشه­های عمیق درختان باشد. تغییرات ظرفیت تبادل کاتیونی در کاربری باغ‌سیب بیشتر از گندم و میزان هدایت­الکتریکی و درصد آهک کل نیز در کاربری گندم بیشتر از باغ‌سیب می­باشد و حداکثر تغییرات مقدار آهک در کاربری باغ‌سیب مشاهده گردید. مقدار کربن­آلی در هر دو کاربری، با افزایش عمق از سطح خاکرخ، کاهش و میزان واکنش افزایش می­یابد. تجزیه­های کانی­شناسی با استفاده از پراش پرتو ایکس، نشان داد که کانی‌های رس خاکرخ­ها شامل: کلریت، اسمکتیت، ایلیت و کائولینیت می­باشد و کاربری­های متفاوت بر نوع کانی­های رس شناسایی شده تأثیری نداشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Land Use on Physical, Chemical and Mineralogical Properties of Soils in Southern Ahar

نویسندگان [English]

  • MJ Vahidi
  • AA Jafarzadeh
  • Sh Oustan
  • F Shahbazi
چکیده [English]

Acquiring knowledge about land use effect on soil properties is essential for maintenance and increase of soil fertility and productivity in sustainable agriculture. In the present study, soil physical, chemical and mineralogical properties in southern Ahar area as affected by crop (wheat) and orchard (apple) land use were studied. Two profiles on the crop land use and two profiles on the orchard land use were selected to classify according to keys to soil taxonomy 2010. Profiles located on the orchard land use showed higher rate of leaching. It can be related to the irrigation water on the orchard and dry farming of crop land use, and also deeper root of orchard in comparison with crop. Changes of cation exchange capacity in orchard were higher than crop, while electrical conductivity and total calcium carbonate percentage increased in crop land use. The maximum changes in soil carbonates were shown in orchard land use. With increase of soil depth, in spite of increase of pH in soils on the both land use, organic carbon decreased in these soils. Mineralogical analysis using XRD spectrums showed that chlorite, montmorillonite, illite, kaolinite and quartz were dominant clay minerals in soils of the study area, and detected clay minerals were not affected by different land use.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clay mineralogy
  • Land use
  • Profile
  • XRD

مراجع

اولاد ج­ع، محمودی ش، زرین‌کفش م و ابطحی ع، 1384. بررسی و مطالعه خصوصیات کانی‌شناسی خاک‌های جنگلی خیرودکنار نوشهر (استان مازندران). نهمین کنگره علوم خاک ایران. تهران.
بنایی م­ح،1377. نقشه رژیم‌های رطوبتی و حرارتی ایران. موسسه تحقیقات خاک و آب. تهران.
جعفری م و سرمدیان ف، 1382. مبانی خاک‌شناسی و رده‌بندی خاک. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تهران.
جلیلی‌مرندی ر، 1381. میوه‌کاری. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد استان آذربایجان غربی.
حسینی‌فرد ج، 1376. شناسایی کلیه کانی‌ها و تحلیل کمی کانی‌های رس با استفاده ازXRD  و روش نسبت شیبها در برخی از خاک‌های پسته‌کاری رفسنجان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد (خاک‌شناسی). دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده کشاورزی.
حق­نیا غ، 1361. بررسی کانی‌های رسی برخی از خاک‌های دشت مشهد با استفاده از اشعه ایکس. مجله علوم و کشاورزی ایران، جلد 13، صفحه­های 17-1.
رفاهی ح، 1356. بررسی کانی­های رسی خاک­های آبرفتی برخی از نقاط ایران. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 1، صفحه­های 16 الی 23.
رفاهی ح، 1358. بررسی مقدماتی خاک­های ابوموسی. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 3. صفحه­های 23-11.
سیاری م، 1382. تولید میوه­های معتدله و نیمه­گرمسیری. چاپ اول. انتشارات دانشگاه ایلام.
شهبازی ف، 1387. بررسی کاربرد سیستم تصمیم‌گیری میکرولیز  (Micro LEIS DSS)به عنوان روش نوین در ارزیابی تناسب­اراضی مطالعه موردی بخشی از اراضی جنوب شهرستان اهر. پایان­نامه دکترا (خاکشناسی). دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
عبادپور آ، 1379. مطالعه مورفولوژی، مینرالوژی و رده­بندی خاک­های ایستگاه تحقیقاتی خواجه (تبریز). پایان­نامه فوق لیسانس دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
کریم پور­ریحان م و احمدی ا، 1378. بررسی ارتباط پوشش گیاهی با خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه کویری طبس. چکیده تازه­های تحقیق در دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی ایران، دوره 7. شماره 2.
لگزیان ا و جلالیان ا، 1370. بررسی کانی­های رسی یک خاک تیپیک­هاپل­آرجید. جلد 5 شماره 2، صفحه­های 139 الی 154.
محمودی ش، 1362. مطالعه میکرومورفولوژیکی یک خاک زرالفیک­هاپل­آرجید در منطقه گلدشت کرج. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 14. صفحه­های33-20.
وحیدی م­ج، 1386. تأثیر کاربری­اراضی و فیزیوگرافی بر ویژگی­های مینرالوژیک، فیزیکی و شیمیایی خاک­های جنوب اهر. پایان­نامه کارشناسی­ارشد (خاک­شناسی). دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
AlexiadesCA and Jacson M L, 1965. Quantitative determination of vermicuite in soils. Soil Sci Soc Am Proc 29: 522-527.
Allen BL and Hajek BF, 1989. Mineral occurance in soil environments. Pp: 199-279. In: Dixon JB and Weed SB (eds). Minerals in Soil Environments 2nd ed. ASA and SSSA. Madison, WI.
Allen P and Fanning D S, 1960. Accuracy of mineral frequency analysis of sediments. Narture 155: 173.
Anonymous, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. US Salinity Staff, USDA Hand book 60. WashingtonDCUSA.
Anonymous, 1976. A Frame Work for Land Evaluation. Soils Bulletin, 32. FAO, Rome, Italy.
Anonymous, 1992. Soil Survey Laboratory Methods and Procedures for Collecting Soil Sample. Soil Conservation Service Invest. Rep., Gov. Print. Office, WashingtonDC.
Anonymous, 2010. Keys to Soil Taxonomy. Soil Survey Staff. Soil Conservation Service, US Dept. of Agriculture, 11th edition.
April R and Keler D, 1990. Mineralogy of the rhizosphere in forest soils of the eastern United States. Biogeochemistry 9: 1-18.
Bahmanyar MA, 2007. The influence of continuous rice cultivation and different waterlogging periods on morphology, clay mineralogy, Eh, pH and K in paddy soils. Pakistan Journal of Biological Science 10 (17): 2844-2849.
BorchardtGA. 1977. Montmorillonite and other smectite mineral. In: Dixon JB and Weed SB (eds). Minerals in Soil Environments. 2nd ed. ASA and SSSA. Madison, WI.
Bower CA, 1952. Exchangable cation analysis of saline and alkali soils. Soil Sci 73: 251-261.
Buol SW, Hole FD and Mc Cracken RJ, 1989. Soil Genesis and Classification. The IowaStateUniversity Press. Ames, Iowa.
Cady JG, Wilding LP and Drees LR, 1986. Petrographic Microscope Techniques. Pp: 185-218. In: Klute A (ed). Methods of soil analysis, Part I. Physical and mineralogical methods, 2nd edition. ASA and SSSA. Madison, WI.
Courchesne F and Gobran GR, 1997. Mineralogical variations of bullk and rhizosphere soils from a Norway spurs stand. Soil Sci Soc Am J 61: 1245-1249.
Dadgari F and Abtahi A. 1985. Genesis, morphology, chemical and mineralogical studies of soil of Dasht-Arjan inter mountain basin. Iran agricultural research 4: 71-88.
Emadi M, Baghernejad M, Fathi H and Saffari M, 2008. Effect of land use change on selected soil physical and chemical properties in north high lands of Iran. Journal of Applied Sciences 8(3): 496-502.
Faning Delvin S and Keramides VZ, 1977. Micas. Pp: 195-258. In: Dixson JB and Weed SB (eds). Minerals in Soil Environment. 2nd ed. ASA and SSSA. Madison, WI.
Faning Delvin S and Fanning Mary CB, 1989. Soil Morphology, Genesis and Classification. John Wiley and Sons, New York.
Gee GW and Bauder JW, 1986. Particle Size Analysis. Pp: 383-411. In: Klute A (ed). Method of Soil Analysis. Part I: Physical and Mineralogical Methods, 2nd edition. ASA and SSSA. Madison, WI.
Jolicoeur S and Ilde Fons P and Bouchard M, 2000. Kaolinite and gibbsite weathering of biotite within saprolites and soils of central Virginia. Soil Sci Soc Am J 64: 1118-1129.
Kelly SD, Hesterberg D and Ravel B, 2008. Analysis of Soils and Minerals Using X-ray Absorption Spectroscopy. Pp: 387-464. In: Ulery AL and Drees LR (eds). Methods of Soil Analysis, Part 5. Mineralogical Methods, ASA and SSSA. Madison, WI.
Kizilkaya R and Dengi O, 2010. Variation of land use and land cover effects on some soil physical-chemical characteristics and soil enzyme activity. Zemdirbyste-Agriculture 97(2): 15-24.
Kodama H, Nelson, S Yang AF, and Kohyama N, 1994. Mineralogy of rhizospheric and non-rhizospheric in corn fields. Clays and Clay mineralogy 42: 755-763.
Kunze GW and Dixon JB, 1986. Pretreatment for Mineralogical Analysis. Pp: 91-101. In: Klute A (ed). Methods of Soil Analysis. Part 1, 2nd edition. ASA and SSSA. Madison, WI.
Mahjoory RM, 1975. Clay mineralogy, physical and chemical properties of some soils in arid regions of Iran. Soil Sci Soc Am Proc 39: 1157-1164.
Marc P and Gautheyrou J, 2006. Hand Book of Soil Analysis (mineralogical, organic and inorganic methods). Springer-Verlag. Berlin, Heidelberg.
Martin R, Carter E and Gregorich G, 2008. Soil Sampling and Methods of Analysis. Canadian Society of Soil Scienc 1224p.
Moore DM and Reynolds RC, 1989. X-Ray Diffraction and the Identification and Analysis of Clay Minerals. OxfordUniversity Press.
Nelson DW and Sommers IE, 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. In: Page AL (ed). Methods of Soil Analysis. Part 2, 2nd ed. ASA and SSSA. Madison, WI.
Reyhan MK and Amiraslani F, 2006. Studying the relationship between vegetation and physico-chemical properties of soil. Case Study: Tabas region, Iran. Pakistan Journal of Nutrition 5 (2): 169-171.
Sawheny BL, 1977. Interstratification in layer silicates. Pp. 405-434. In: Dixon JB and Weed SB (eds). Minerals in Soil Environments. 2nd edition. ASA and SSSA. Madison, WI.
Whitting, LD and Allardice WR, 1986. X-Ray Diffraction Techniques. In: Klute A (ed). Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods, 2nd edition. ASA and SSSA. Madison, WI.
دانش آب و خاک
دوره 22، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1391
صفحه 33-48

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار