2024-03-28T19:24:52Z
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=732
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
رابطه بین ویژگیهای مکانیکی و منحنی هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاکها
آزاده
صداقت
حسین
بیات
علی اکبر
صفری سنجانی
هدایت هیدرولیکی خاک از مهمترین ویژگیهای فیزیکی خاک در حالت غیراشباع برای شناخت، بررسی و مدل-سازی انتقال آب، نمکها و آلاینده ها در خاک است. هدف از این پژوهش برآورد هدایت هیدرولیکی غیراشباع با بهره گیریاز پارامترهای زودیافت خاک شامل خصوصیات فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی با استفاده از روش رگرسیونی و شبکهعصبی مصنوعی بود. در این پژوهش 148 نمونه از 5 استان مازندران، کرمانشاه، آذربایجان غربی و شرقی و همدانبا استفاده از خصوصیات فیزیکی، (α و n) جمعآوری شد. پارامترهای هدایت هیدرولیکی غیراشباع مدل ونگنوختن- معلممکانیکی و شیمیایی بهعنوان تخمینگر در 8 مرحله تخمین زده شدند. سپس با استفاده از پارامترهای تخمین زدهشده درهر مرحله منحنی هدایت هیدرولیکی غیراشباع در دامنه 0 تا 1500 کیلوپاسکال بهدست آمد. برای ارزیابی دقت توابع،منحنیهای تخمینی در هر مرحله با منحنیهای برآوردی از روی منحنی نگهداری آب خاک مقایسه شدند. نتایج شبکهعصبی مصنوعی نسبت بهروش رگرسیونی بهتر بود. چون دامنه معیار آکایک در روش شبکه عصبی مصنوعی بین4101 - و 1169 - و در روش رگرسیون بین 1379 - و 382 - بود. در میان توابع انتقالی ایجادشده با روش شبکه عصبیمصنوعی، مرحله 8 که از مقاومت کششی علاوه بر خصوصیات پایه خاک بهعنوان برآوردگر بهرهگیری نموده بود،بهبود بیشتری نسبت به سایر توابع انتقالی در برآورد هدایت هیدرولیکی غیراشباع داشت. متغیرهایی که تغییرپذیریکمی دارند نتوانستند برآورد هدایت هیدرولیکی را بهبود دهند ولی پارامترهایی که تغییرپذیری بالایی دارند مانند مقاومتکششی باعث بهبود برآورد هدایت هیدرولیکی شدند.
تخمین
توابع انتقالی
مدلهای هدایت هیدرولیکی
مقاومت کششی
هدایت هیدرولیکی غیراشباع
2016
11
21
1
19
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5514_3ef421a2cef0e94651cc7baef4387a14.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
تأثیر کاربرد تلفیقی ورمی کمپوست و باکتریهای محرک رشد بر شاخص های رشد و جذب عناصر غذایی گیاهچه های کنجد
پریسا
ستوده
عبدالرضا
اخگر
پیمان
عباس زاده
اصغر
رحیمی
آزوسپیریلوم
ازتوباکتر
سودوموناس
کنجد
ورمیکمپوست
2016
11
21
21
34
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5515_e8f2fc821e71dba12a8525c139d018cd.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
مدلسازی عددی الگوی فرسایش و رسوبگذاری در رودخانه های آبرفتی (مطالعه موردی: رودخانه قره سو در استان کرمانشاه)
رسول
قبادیان
هانیه
رحیمی فر
روندیابی درازمدت رسوب و تعیین محل های فرسایش و رسوبگذاری در رودخانه ها اطلاعات مفیدی برایطراحی سازه های هیدرولیکی و مدیریت رودخانه در اختیار مهندسان قرار میدهد. از این رو در این تحقیق مدلیکامپیوتری برای روندیابی رسوب در رودخانه تهیه شد که در آن پس از محاسبه پروفیل جریان در هر گام زمانی با حلمعادله پیوستگی رسوب تغییرات پروفیل بستر برای همان گام زمانی محاسبه میشود. پس از صحت سنجی مدل،18 کیلومتر برای مدت زمان 5 و 10 سال با استفاده از روابط / تغییرات فرسایش و رسوبگذاری در بازهای به طول 5میر، پارکر و ویلسون (بار بستر) محاسبه شد. در ادامه با حل عددی معادله دیفرانسیل متوسط گیری شده در عمق اثربار معلق بر پروفیل فرسایش و رسوبگذاری، برای مدت 5 سال بررسی گردید. نتایج نشان داد که فرآیند غالب در بازهمورد مطالعه، فرسایش است. از طرفی میزان فرسایش و رسوب گذاری که از رابطه ویلسون به دست می آید نسبت بهروابط دیگر بیشتر است. همچنین با درنظر گرفتن بار معلق، تغییرات فرسایش و رسوب گذاری بیشتری بهدست آمد وبه عبارتی حذف اثر بار معلق خطای زیادی را در پیش بینی های فرسایش و رسوب گذاری در رودخانه مذکور ایجاد خواهدکرد.
بار بستر
بار معلق
رسوبگذاری
رودخانه قرهسو
فرسایش
مدلسازی عددی
2016
11
21
35
49
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5516_220a0dfbd24455a6180700282b6cc3db.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
تأثیر قارچ میکوریز واسید سالسیلیک بر شاخص های رشدی و فیزیولوژیک گیاه ریحان در شرایط تنش کم آبی
سمیه
عقلمند
بهروز
اسماعیل پور
پیمان
عباس زاده دهجی
علی اشرف
سلطانی
پریسا
جلیل وند
پرولین
شاخصهای رشدی و فیزیولوژیکی
کلروفیل
محتوی نسبی آب
هدایت روزنهای
2016
11
21
51
66
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5517_7515db6a75b4b6e70ddcad3539fdce0c.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر طول دوره رشد و تبخیر- تعرق گندم با استفاده از مدل CERES-Wheat (مطالعه موردی: مشهد)
زهرا
سعادتی
معصومه
دلبری
مهدی
پناهی
ابراهیم
امیری
محمد حسین
رحیمیان
مسعود
قدسی
افزایش دما
سناریوهای تغییر اقلیم
گندم
مدلهای شبیهسازی
مشهد
2016
11
21
67
79
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5518_f639a8ac140e375e176e88191a622dae.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی عددی پروفیل های سرعت در کانال های روباز با بستر زبر
فاطمه
جعفری
اکرم
عباس پور
علی
حسین زاده دلیر
توزیع سرعت جریان به دلیل اینکه برای بررسی سرعت متوسط و بیشینه و برآورد دبی و همین طور ارزیابی تنشبرشی روی کناره ها موردنیاز است، تقریبا مهمترین بحث در تمام مطالعات جریانهای کانالهای روباز میباشد. توزیعسرعت در مقطع عرضی یک کانال تحت تأثیر شکل هندسی، ناهمواریها و وجود پیچ و خم در کانالهاست و قبل از حلانواع مسائل هیدرولیکی در کانالهای روباز، باید مطالعه و بررسی شود. مشخصه های زبری که بیشتر جریان را تحتتأثیر قرار میدهد عبارتند از: اندازه، شکل، تراکم و فاصله بین زبریها. در این مطالعه، به بررسی عددی پروفیلهایسرعت در کانالهای روباز با بستر زبر پرداخته شد. در این بررسی عددی از نرم افزار فلوئنت استفاده شده است. اساساین روش بر مبنای حجم محدود میباشد. بررسی ها نشان میدهد که در جریان روی بستر زبر سرعت جریان در طولکانال افزایش مییابد در نتیجه تنش برشی نیز در طول جریان روند افزایشی داشته است. همچنین در جریان روی بسترزبر شیب سطح آب روند افزایشی داشته و افت انرژی افزایش مییابد. ضریب اصطکاک سطحی برای بسترهای مختلفتعیین گردید که مقادیر محاسباتی و مدل عددی تطابق خوبی را دارند. به ازای تعداد زبری بیشتر تأثیر آن روی پروفیلسرعت بیشتر بوده است.
توزیع سرعت
تنش برشی
زبری بستر
کانال روباز
مدل عددی
2016
11
21
81
93
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5519_998511927814a6bce27f46e0c1dcb161.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
روابط آلودگی مس با ویژگی های خاکهای پایین دست معدن مس مزرعه (اهر-آذربایجان شرقی)
امیر
خمسه
شاهین
اوستان
فرزین
شهبازی
نصرت اله
نجفی
ناصر
دواتگر
رسوبات سطحی
سد مواد باطله
فاکتور تحرک
معدن مس
2016
11
21
95
112
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5520_e5e97767930769e580f28f7094529011.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی عددی عملکرد زهکش های پی در کاهش نیروی بالابرنده سدهای بتنی وزنی
بهرام
نورانی
فرزین
سلماسی
اکرم
عباس پور
در طراحی پردهآببند فرضبر این است که تراوش از پرده بهصورت محدود صورت گیرد. برای کنترل این آبهازهکشهای پی به موازات پردهآببند در پاییندست آن ایجاد میگردد. هدف از احداث زهکشهای پی جمعآوری آبهاینشتی از پرده آببند و کاهش نیروی بالابرنده میباشد. تعداد، فاصله و قطر این زهکشها نیاز به قضاوت فنی ازخصوصیات سنگ داشته و عمق آنها نیز تابعی از مشخصات پردهآببند است. در این تحقیق عملکرد زهکش در سدهایمورد بررسی قرار گرفت. عوامل موثر در بررسی اثرات زهکشها قطر، فاصله مرکز تا مرکز از یکدیگر و فاصله از پاشنه بالادست سد میباشد کهنقش بهسزایی در مقدار نیروی بالابرنده و همچنین پایداری سد دارد. در این مقاله پارامترهای مؤثر در نیروی بالابرندهبررسی شد و در نتیجه معین گردید که افزایشقطر زهکش تأثیر کمی نسبت به سایر پارامترها در کاهش نیروی بالابرندهدارد. بهعبارت دیگر انتخاب قطر زهکشها تابع ملاحظات اجرایی میباشد. اما کاهشفاصله زهکشها از هم و کاهشفاصلهاز بالادست تا یک حد معینی میتواند نقشبهسزایی در کاهش نیروی بالابرنده داشته باشد. با توجه به محدوده پارامترها،زهکشهایی با قطر 15 سانتیمتری و فاصله 3 متری از هم بهترین عملکرد را از لحاظ کارآیی در کاهش نیروی بالابرندهبهدست میدهد. برای اعتبار سنجی، روش عددی بهکار رفته در این پژوهش با روش تحلیلی دیگران نیز مقایسه گردید وتطابق مناسبی مشاهده شد.
اجزاء محدود
زهکش پی
سدهای وزنی
نیروی بالابرنده
2016
11
21
113
125
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5521_88f04aa374453a05d89b03b2d656c9ec.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
تحلیل روند بارش و ارزیابی خشکسالی های هواشناسی ایران با استفاده از روش هربست
محمد
عیسی زاده
مهری
کاکی
احمد
فاخری فرد
ارزیابی و پایش خشکسالی در سیستم منابع آب از گام های اساسی در تحلیل سیستمها و تخصیص بهینه منابعآب جهت مصارف مختلف میباشند. از این رو در این تحقیق کل کشور ایران بهعنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شده و1360 با استفاده از دادههای بارش ماهانه 31 ایستگاه - سعی گردید خشکسالی همزمان رخ داده در کشور در دوره 1389سینوپتیک مشخصگردد. شاخصخشکسالی هربست جهت پایش خشکسالی کشور استفاده شده و شدت و مدت خشکیبرای درونیابی و پهنه بندی شدت ها و IDW برای ایستگاههای سینوپتیک مورد مطالعه تعیین گردید. همچنین روش1386 ، کل - 1377 و 1388 - دورههای خشکی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که در دورههای 1379کشور با خشکسالی روبرو بوده است. مناطق شمالی و جنوبی ساحلی و همچنین مناطق مرکزی کشور نسبت به مناطقدیگر حساسیت کمتری به دوره های خشکی از خود نشان دادند. همچنین شرق و غرب کشور که محل ورود سامانههایبارشزا هستند، حساسیت بیشتری به کاهش بارش و در نتیجه وقوع خشکسالی دارند. مطابق با نتایج بهدست آمده ازآزمون اسپیرمن، شدیدترین روند منفی متعلق به ایستگاههای موجود در مرکز، جنوب شرقی و جنوب غربی کشورمیباشد.
اسپیرمن
پهنهبندی
خشکسالی
درون یابی IDW
هربست
2016
11
21
127
143
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5522_c6f7345ba181c84cdf0fd45e7f8d952f.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی آزمایشگاهی هیدرولی کسرریز نعل اسبی و تأثیر طول سرریز در ضریب دبی
وحید
حسن زاده
فرزین
سلماسی
علی
حسین زاده دلیر
اکرم
عباسپور
هادی
ارونقی
یکی از انواع سرریزهای غیرخطی در جانمایی پلان سرریز نعل اسبی است که تعیین پارامترهای هیدرولیکی ایننوع سرریزها در طراحی آنها ضروری میباشد. گاهی به دلیل محدودیت ساختگاه سد و جهت کاهش حجم حفاری، تونلو محل آبگیری نیروگاه برق- آبی در مجاورت بدنه سد و سرریز ساخته میشود. در چنین مواردی میتوان به کمکسرریزهای نعل اسبی، سازه مرکبی از آن دو (آبگیر و سرریز) را ایجاد نمود و صرفه اقتصادی مناسبی در ساختتأسیسات جانبی سد به وجود آورد. در این تحقیق با ساخت مدل فیزیکی سرریز نعل اسبی در ابعاد آزمایشگاهی بهبررسی مشخصات هیدرولیکی سرریزهای نعل اسبی از جمله ضریب دبی، سرعت و پروفیل جریان در قسمتهای مختلفآن پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که در سرریزهای نعل اسبی، با افزایش نسبت بار آبی به طول0 کاهش پیدا میکند. این کاهش ضریب دبی برای سرریز با طول / 0 الی 7 / سرریز، مقدار ضریب دبی در محدوده 6کوچکتر از 112 سانتیمتر و بزرگتر از آن روند متفاوتی دارد. مقایسه نتایج به دست آمده از آزمایش ها برای سرریزمستطیلی هم عرض سرریز نعل اسبی مؤید آن است که سرریز نعل اسبی قادر است بار آبی روی سرریز را به مقدار 54درصد کاهش دهد. بررسی پروفیل سطح آب نشان میدهد که در اثر برخورد جریانهای سرریز شونده به داخل سرریزنعل اسبی، پرش هیدرولیکی از نوع پرش دم خروسی بهوجود میآید.
پرش دم خروسی
سرریز نعل اسبی
ضریب دبی
مدل فیزیکی
2016
11
21
145
159
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5523_9d2ec6575c935a5fec736ea4d2be97e3.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
تأثیر نسبتهای مختلف Na/K محلول خاک بر مقاومت کششی و تردی خاکدانهها
حجت
امامی
امیر
فتوت
رضا
خراسانی
کاظم
اسماعیلی
این پژوهش با هدف بررسی اثر نسبتهای مختلف Na/K محلول خاکبا استفاده از شاخص نسبت کاتیونی پایداری ساختمانی خاک (CROSS) روی رس قابل پراکنش، مقاومت کششی خاکدانه و تردی خاک انجام شد. برای اعمال غلظتهای مختلف پتاسیم به خاک، شش تیمار با شوری یکسان3 دسیزیمنس بر متر بهترتیب از تیمار 1 تا 6 شامل پتاسیم با غلظت صفر تا 2/27 میلیاکیوالان بر لیتر و شش تیمار دیگر نیز با شوری یکسان6 دسیزیمنس بر متر شامل پتاسیم با غلظت صفر تا 4/54 میلیاکیوالان بر لیتر تهیه و به خاک اضافه شدند. تردی خاک بهدو روش ضریب تغییرات (F1) و رتبهبندی (F2) محاسبه و مقایسه گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت پتاسیم نسبت به سدیم در تیمارها افزایش در پراکنش رسها رخ داد. نتایج آزمون مقاومت کششی خاکدانهها نشان داد که در تیمارهای با شوری 3، با افزایش غلظت پتاسیم، مقاومت کاهش یافته اما باافزایش SAR، مقدار مقاومت افزایش یافت. بیشترین مقدار آن (142 کیلوپاسکال) مربوط به تیمار 1 با 7/25 =CROSS و 9/22 =SAR و کمترین مقدار (87 کیلوپاسکال) در تیمار 5 با 8/14 = CROSS و 99/0 =SAR بود. اما در تیمارهای با شوری 6، چنین روندی مشاهده نشد و مقادیر مقاومت کششی تقریباً در همه تیمارها مشابه بودند. نتایج نشان داد در تیمارهای با شوری 3، تردی خاک با افزایش رس قابل پراکنش، افزایش یافت (F1و F2). مقایسه نتایج مقادیر مقاومت کششی و تردی خاک مشخص نمود که ، F1 پارامتر مناسبی برای بیان تردی خاک نبوده و در مقابل، F2 توانست هماهنگی بین نتایج مقاومت و تردی (در تیمارهای با شوری 3) را بهخوبی نشان دهد. در تیمارهای با شوری 6 احتمالاً به دلیل غلیظتر شدن محلول خاک، اثر رس پراکنش یافته بر مقادیر مقاومت کششی و تردی بهوضوح نمایان نشد.
تردی خاک
رس قابل پراکنش
مقاومت کششی خاکدانه
CROSS
2016
11
21
161
174
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5542_d7b18b4833930ebcf57d1bb832ff8b8c.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
جداسازی و مطالعه باکتریهای بومی خاکهای آلوده جنوب پالایشگاه تهران جهت زیست پالایی آلودگیهای نفتی
اکبر
قویدل
سمیه
ناجی راد
حسینعلی
علیخانی
رشد روزافزون جمعیت و بهدنبال آن توسعه صنایع و پالایشگاهها، سبب ورود حجم عظیمی از ترکیبات آلاینده هیدروکربنی به محیط زیست شده است. زیست پالایی یا حذف بیولوژیک هیدروکربنهای نفتی در خاک یا آب، کارآمدتر از سایر فناوریهای فیزیکی و شیمیایی پالایش میباشد. در این میان، باکتریهای بومی خاکهای آلوده نفتی بهدلیل سازگاری و تماس طولانی مدت با آلایندههای هیدروکربنی حائز اهمیت میباشند. هدف از این تحقیق، جداسازی و مقایسه کارآیی باکتریهای برتر تجزیه کننده نفت از خاکهای آلوده جنوب پالایشگاه تهران میباشد. بدین منظور، شش نمونه خاک آلوده نمونهبرداری و طی سه مرحله آزمایشگاهی، سویههای برتر باکتریهای تجزیه کننده نفت جداسازی گردیدند. در مرحله اول جداسازی و خالصسازی باکتریهای بومی نفتخوار در محیط کشت اختصاصی عصاره خاک-آگار، در مرحله دوم مطالعه کارایی جدایهها در محیطکشت پایه معدنی مایع همراه با 7% حجمی نفت گاز بهعنوان منبع هیدروکربنی و در مرحله سوم مقایسه میزان تنفس سویههای باکتریایی در محیط حاوی 3% وزنی نفت گاز انجام شد. در پایان این سه مرحله آزمایشگاهی، از بین تمام جدایههای تجزیهکننده مواد نفتی، دو جدایه باکتریاییBJ.1 وBM.1 با میزان تنفس بهترتیب؛ 1/2 و 8/1 میلی گرم CO2 در هر گرم شن-پرلیت در ماه، بهعنوان برترین و توانمندترین باکتریهای تجزیه کننده نفت گاز انتخاب شدند.
باکتریهای تجزیه کننده نفت
تجزیه زیستی
زیستپالایی
نفت گاز
هیدروکربنهای نفتی
2016
11
21
175
185
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5543_8f96546478a7102fc03598e368c52e23.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی آزمایشگاهی وابستگی مکانی پراکنش در دو نوع خاک شنی همگن اشباع
گلستان
جعفری کلکان
بهروز
مهدینژادیانی
پراکنش یکی از پارامترهای مهم برای شبیهسازی انتقال آلاینده در محیطهای متخلخل میباشد. در این تحقیق، به منظور بررسی تغییرات پراکنش طولی با مقیاس، آزمایشهای ردیابی در آزمایشگاه انجام شد. آزمایشها به ترتیب در دو نوع خاک شنی همگن اشباع، شن درشت و شن متوسط و در یک تانک شن به ابعاد سانتیمترمکعب انجام گرفت. فرآیند انتقال آلاینده در سه گرادیان هیدرولیکی 017/0، 025/0 و 034/0 بررسی گردید. پارامترهای انتقال آلاینده با استفاده از نرمافراز CXTFIT2.1 تخمین زده شدند. براساس نتایج بهدست آمده، مقادیر پراکنش خاک شنی متوسط و دامنه تغییرات آن بیشتر از خاک شنی درشت بود. این امر بیانگر فرایند غالب پخش در انتقال آلاینده در خاک شنی متوسط بود. تحت گرادیانهای هیدرولیکی مختلف، پراکنش با فاصله از منبع آلودگی افزایش یافت. در گرادیان هیدرولیکی 017/0، افزایش پراکنش با فاصله بهصورت غیرخطی بود؛ در حالی که در گرادیانهای هیدرولیکی 025/0 و 034/0 پراکنش با فاصله بهصورت خطی افزایش یافت. در کُل، پراکنش خاک شنی متوسط، بهویژه تحت یک گرادیان هیدرولیکی کوچک، بهشدت وابسته به مقیاس بود و تغییرات آن از یک تابع نمایی پیروی میکرد.
اثر مقیاس
روش معکوس
ضریب پخش
معادله جابجایی-پخش
نرمافزار CXTFIT2.1
2016
11
21
187
198
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5544_df71c214cf5b5a271cc553b376e7626d.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی تغییرات ناگهانی و الگوی تغییرات دورهای تبخیر و تعرق مرجع ایران با تحلیل موجک و آزمون t متحرک
اکرم
سیفی
حسین
ریاحی مدوار
تحلیل تغییرات زمانی و مکانی تبخیر و تعرق مرجع (ETo)، امکان شناخت تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن روی نیازهای آبی را فراهم میکند. در این مطالعه به تحلیل ETo ماهانه در 19 ایستگاه هواشناسی در اقلیمهای متفاوت با دوره آماری یکسان 42 ساله، طی سالهای 2003-1961 پرداخته شد. سریهای زمانی سالانه ETo بهروش استاندارد پنمن- مانتیث- فائو (FAO-56 PM) تولید شدند و با استفاده از روشهای آزمون t متحرک و موجک مورلت بهترتیب به تحلیل تغییرات ناگهانی و بررسی دوره تکرارپذیری در مجموعه دادههای ETo پرداخته شد. نقشههای توزیع مکانی ماهانه و سالانه ETo در کل کشور بر اساس روش IDW تولید گردیدند. بر اساس نتایج آزمون t متحرک در سری زمانی ETo میانگین کل کشوری در طی سالهای 1981، 1982، 1983 و 1984 تغییر ناگهانی در روند سری زمانی رخ داده است و این سالها مطابق با روند کلی ETo مشاهده شده است. بر اساس نتایج آزمون t متحرک در ایستگاههای منفرد نیز ملاحظه شد در اغلب ایستگاههای واقع در اقلیم خشک و نیمهخشک بیشینه تغییرات ناگهانی، در محدوده سالهای بین 1986-1976 اتفاق افتاده است. بیشینه تغییرات ناگهانی مربوط به ایستگاه خرمآباد واقع در اقلیم نیمهخشک است که در آن 21 تغییر ناگهانی اتفاق افتاده و کمینه تغییرات مربوط به ایستگاههای اصفهان، بیرجند و تهران واقع در اقلیم خشک با سه تغییر ناگهانی است. رویکرد ارائه شده در تحقیق حاضر قابلیت گسترش به مطالعات سریهای زمانی هیدرولوژیکی، خشکسالی و منابع آبی برای استنتاج روند تغییرات ناگهانی و الگوهای دورهای و پایش تکرارپذیری آنها را داراست.
تبخیر و تعرق
تغییرات ناگهانی و دورهای
توزیع مکانی
روند
سری زمانی
وزندهی عکس فاصله
2016
11
21
199
210
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5545_2f7408f60d791f20bc637bafff264ed7.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
اثر تغییر اقلیم بر فراوانی سیلاب حوضه کلاردشت با استفاده از تلفیق الگوریتم K-nn و مدل HadCM3
مجتبی
خوش روش
زهرا
بائوج رضایی
تغییر اقلیم میتواند منجر به تأثیرات جدی بر فراوانی، مقدار و مدت متغیرهای حدی هیدرولوژیکی شود. حدهای نهایی هیدرولوژیکی تغییریافته، میتواند بر طراحی سازههای هیدرولیک در آینده، توسعه دشتهای سیلابی و مدیریت منابع آب اثرگذار باشد. این پژوهش به بررسی تأثیرات تغییر اقلیم با استفاده از تلفیق روش تولید بارش K-nn و مدل HacCM3 از سری مدلهای گردش عمومی جو سناریوی A2 و همچنین مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS میپردازد. ابتدا ریزمقیاس کردن دادههای GCM با استفاده از مدل HadCM3 سناریوی A2 در روش نزدیکترین همسایه (K-nn) که یک روش استوکاستیک است، انجام پذیرفت. سپس با تهیه نقشههای پوشش گیاهی و تهیه نقشه گروه هیدرولوژیکی خاک و تعیین پارامترهای موردنیاز برای مدل HEC-HMS، اقدام به واسنجی مدل با استفاده از 4 واقعه سیلاب شد. نتایج RMSE، R و آزمون t- استیودنت نشان از همبستگی و تطابق بالای مدل هیدرولوژیکی در شبیهسازی دبی اوج داشت. نتایج تحلیل میزان بارندگی 2 ساعته با دوره بازگشت 100 ساله نشان داد که در دوره پایه (2011-1980) نسبت به دوره آینده (2069-2040)، 32 درصد کاهش داشته است. پس از تعیین منحنی شدت- مدت- فراوانی، مقادیر توزیع بارش برای ایستگاه نهالستان در مدل بارش-رواناب وارد شده و دبی پیک با دوره بازگشتهای مختلف 2، 5، 10، 20، 50 و 100 ساله برای حوضههای مختلف در دوره پایه و آینده محاسبه شدند. نتایج تحلیل فراوانی سیل نشان داد که دبی سیل در دوره 2069-2040 با دوره بازگشت 25 ساله در کل حوضه، نسبت به دوره پایه، 21 درصد کاهش دارد.
تولید بارش
رودخانه سردآبرود
ریزمقیاسنمایی
مدلهای استوکاستیک
مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS
2016
11
21
211
221
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5546_02b703c4b2dfed80385a8f4f0f08524d.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
کاربرد آزمون KPSS اصلاح شده با تحلیل فوریه در تحلیل ایستایی سریهای زمانی هیدرولوژیک (مطالعه موردی: تراز آب دریاچه ارومیه)
مجتبی
مروج
کیوان
خلیلی
جواد
بهمنش
بسیاری از تحقیقات انجامشده برای مدلسازی بدون بررسی ایستایی دادهها انجام شدهاند. اگر در مدلسازی ایستایی و پارامترهای موثر بر ناایستایی در نظر گرفته نشوند، نتایج دقیق نبوده و منجر به ایجاد خطا در مدلسازی میشود. از سوی دیگر، تجزیه سریهای زمانی به مؤلفههای خود میتواند به تفسیر روابط بین فرآیندهای هیدرولوژیک کمک نماید. در مطالعه حاضر، کاربرد آزمون KPSS اصلاح شده با تحلیل فوریه در تحلیل ایستایی سریهای زمانی هیدرولوژیک که دارای تناوب چندگانه هستند، مورد بررسی قرار گرفت. سری زمانی تراز آب دریاچه ارومیه دارای روند و فرکانس چندگانه است. لذا از دادههای تراز آب دریاچه ارومیه در دوره زمانی 1344 تا 1387 در مقیاس زمانی ماهانه بهعنوان مطالعه موردی استفاده شد. مؤلفه روند با استفاده از آزمون من-کندال و روش ابتکاری سن مورد بررسی قرار گرفت. مؤلفه فرکانس (یا تناوب) و ایستایی بهترتیب با استفاده از تحلیل فوریه، آزمون KPSS رایج و آزمون KPSS اصلاح شده با تحلیل فوریه مورد بررسی قرار گرفت. اثر تناوب در آزمون ایستایی بررسی شد. نتایج نشان داد که آزمون KPSS فاقد توانایی در تشخیص ایستایی سریهای زمانی موقعی که تناوب و روند غیرخطی در سری دادهها وجود دارد، میباشد. تفاضلی کردن سری دادهها نمیتواند سری را ایستا کند. تحلیل فوریه بهعنوان یک روش جایگزین استفاده شد و نتایج نشان داد که روش مذکور میتواند سری دادهها را به یک سری ایستا تبدیل نماید.
آزمون ایستایی
تحلیل فوریه
دریاچه ارومیه
سری زمانی
تناوب
2016
11
21
223
234
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5547_f4369d0a3c135ba1a294ffdbdd923559.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
کاربرد مدلهای یک و دوبعدی جریان سطحی و نفوذ برای حوضه آبریز دره مارون استان فارس
فرنوش
آقایی دانشور
محمد جواد
خانجانی
بهمنظور شبیهسازی جریان سطحی و برآورد عمق جریان بر روی سطح حوضه و مقدار دبی جریان خروجی، مدل هیدرولوژیکی جدید با ساختار عددی طراحی و ارائه شده است. در این مدل، معادلات سنت- ونانت حاکم بر جریان سطحی بهصورت یکبعدی و دوبعدی، بههمراه مدل نفوذ پارلانگ، با استفاده از روش عددی تفاضل محدود و تقریب موج سینماتیک، با اعمال طرح ضمنی، حل شده است. بهمنظور حل دستگاه معادلات غیرخطی حاصل از گسستهسازی معادلات جریان و نفوذ از روش نیوتن رافسون استفاده شد. الگوریتم و برنامه این مدل در حالت یکبعدی و دوبعدی، با استفاده از نرمافزار متلب تهیه و نتایج آن مورد تحلیل قرار گرفت. برای بررسی دقت و صحت مدل عددی ارائه شده، در برآورد ارتفاع و حجم جریان سطحی، این مدل بر روی حوضه آبریز دره مارون فارس اجرا شد. وضعیت توپوگرافی و شیب سطح حوضه در معادلات جریان سطحی و پارامترهای مورد نیاز معادله نفوذ با استفاده ازنقشههای سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلهای ارتفاعی تهیه و در اختیار مدل عددی قرار گرفته است. مقایسه هیدروگرافهای محاسباتی مدل عددی و مقادیر مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری خروجی حوضه و بررسی ضرایب آماری محاسبه شده از نتایج، شباهت و دقت خوبی را در شبیهسازی هیدروگرافهای جریان توسط این مدل عددی نشان داد. همچنین، در این تحقیق، موج سینماتیک در پیشبینی مقدار و زمان دبی اوج سیلابهای انتخابی تقریب سازی مناسبی را دارا بود. دقت متوسط مدل عددی یکبعدی و دوبعدی در پیشبینی مقدار دبی اوج سیلابهای انتخابی و زمان وقوع آن بهترتیب 3/97 و 2/97 درصد و 45/95 و 47/98 درصد محاسبه شده است.
جریان سطحی
حوضه آبریز دره مارون
سیستم اطلاعات جغرافیایی
مدل عددی
مدل هیدرولوژیکی
موج سینماتیک
هیدروگراف
2016
11
21
235
248
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5548_565fdea02e2b56d86ccfd78d1935c3df.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی مکفی بودن بارش در مراحل مختلف فنولوژیکی غلات دیم در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان بر پایه روشهای درونیابی کلاسیک و زمین آمار
مارال
نیازمرادی
حسین
کاظمی
فرشید
قادریفر
بارندگی یکی از مهمترین عوامل اقلیمی است که از تغییرپذیری زمانی و مکانی بسیار زیادی برخوردار است. تعیین مقدار بارش در هر منطقه در توسعه و مدیریت اراضی کشاورزی، بهخصوص مناطق دیم، نقش قابل توجهی دارد. در این پژوهش بهمنظور تخمین و تهیه نقشه تغییرات بارشهای سالانه، فصلی (بهاره و پاییزه) و ماهانه (آبان، آذر، اردیبهشت و خرداد) در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان، از روشهای مختلف درونیابی کلاسیک و زمینآماری مانند کریجینگ، وزندهی براساس معکوس فاصله، تابع پایه شعاعی و چند جملهای موضعی استفاده شد. جهت ارزیابی این روشها، از شاخصهای اعتبارسنجی میانگین مطلق خطا (MAE) و جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) کمک گرفته شدند. نتایج نشان داد که براساس کمینه مقدار شاخصهای یاد شده، برای تخمین بارش سالانه، بارش بهاره، بارش آبان ماه، بارش اردیبهشت ماه و بارش پاییزه روش چندجملهای موضعی بهترین روش است. در تخمین بارش آذر ماه و خرداد ماه، روشهای کریجینگ - مدل گوسی و مدل چندربعی - تابع پایه شعاعی بهترتیب بیشترین دقت را از خود نشان دادند. روش وزندهی عکس فاصله بهدلیل میزان بالای شاخصهای اعتبار سنجی، بهعنوان نامناسبترین روش در نظر گرفته شد. نقشههای تهیه شده انواع بارش نشان داد که مقادیر متغیر بارش، از شمال به سمت جنوب شهرستان افزایش یافته و شرایط بسیار مستعدی جهت کشت دیم غلات پاییزه ایجاد میکنند، اما در مجموع 75/53 درصد و 77/27 درصد از اراضی میانی و شمالی شهرستان، بهترتیب از نظر میزان بارش خرداد ماه و بارش بهاره برای این محصولات در پهنه مستعد و نیمهمستعد قرار گرفتند.
توزیع مکانی بارش
کریجینگ
نیمتغییرنما
GIS
2016
11
21
249
263
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5549_e4060fa34b197098dd9a9b5126060d99.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
کاربرد سامانه استنتاج فازی برای تخمین عملکرد سیبزمینی، یونجه و گندم در شهرکیان
اردوان
کمالی
حسین
شیرانی
فاطمه
رحمتی
در این پژوهش کارآیی سامانه استنتاج فازی برای پیشبینی عملکرد محصولات مهم شهر کیان، استان چهارمحال و بختیاری مورد ارزیابی قرار گرفت و با روشهای مبتنی بر منطق ارسطویی بولین (روش سنتی) مقایسه شد. برای این منظور پس از نمونهبرداری از خاک 21 نقطه مشاهداتی با فواصل یک کیلومتر در یک کیلومتر بهروش معمول مطالعات خاکشناسی نیمهتفصیلی، انجام تجزیههای فیزیکی و شیمیایی بر روی آنها و تعیین میانگین وزنی خصوصیات مزبور تا عمق یک متری خاک، تناسب کمی اراضی بهدو روش ریشه دوم (روش سنتی مبتنی بر منطق بولین) و سامانه استنتاج فازی (از طریق محاسبه توابع عضویت کلاسهای تناسب اراضی) برای سه محصول گندم، سیبزمینی و یونجه تعیین شد. همچنین با استفاده از پارامترهای اقلیمی و بر اساس مدل فائو، تولید پتانسیل محصولات در منطقه مورد مطالعه تعیین شد و در پی آن عملکرد محصول در نقاط نمونهبرداری شده، پیشبینی شد. نتایج ارزیابی بهدو روش سامانه استنتاج فازی و روش سنتی از طریق مقایسه ضریب تبیین معادلات رگرسیونی بین شاخص اراضی و تولید مشاهده شده (واقعی) در صحرا مقایسه گردید. ضریب تبیین مدل بولین برای کاربریهای گندم، یونجه و سیبزمینی بهترتیب برابر با 74/0، 6/0 و 64/0 و برای مدل فازی، بهترتیب 75/0، 71/0 و 89/0 بهدست آمد. نتایج نشان داد که ارزیابی تناسب اراضی بهروش سامانه استنتاج فازی، کارآیی بالاتری نسبت به روش مبتنی بر منطق بولین در این منطقه دارد.
الگوریتم ممدانی
تخمین عملکرد
تناسب اراضی
روش پارامتریک
سامانه استنتاج فازی
2016
11
21
265
275
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5565_5f52f7168da96a094814f3ed3c4d761c.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
تأثیر سولفات روی در زیفزونی و تغییرات ریختشناختی ارقام بهاره گندم
حسنیه
محمدی دیزج
فریبرز
شکاری
امروزه افزایش درصد روی دانه از راه زیفزونی[1]، به یکی از مهمترین راهکارها جهت افزایش میزان این عنصر در دانه تبدیل شده است. برای بررسی تأثیر روی بر ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک و ویژگیهای کمی و کیفی عملکرد گندم، پژوهشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از پنج رقم گندم بهاره، شامل ارقام دریا، شیرودی، آرتا، تجن و 19-N-80 (بهعنوان فاکتور اول) و پنج سطح کودی شامل مقادیر صفر، 25کیلوگرم در هکتار کاربرد خاکی سولفات روی (ZnSO47 H2O) در زمان کاشت، افشانهکردن 5/0 درصد سولفات روی بهترتیب در مراحل شکمی، شکمی و شیری دانه، و شیری و خمیری دانه( بهعنوان فاکتور دوم). ارزیابی دادهها نشان داد که کاربرد خاکی سولفات روی توانست وزن خشک گیاهچهها، درصد سبز گیاهچهها، سطح برگ بوته، وزن خشک برگ، ارتفاع بوته، درازای سنبله، شمار پنجهها را نسبت به شرایط عدم کاربرد خاکی این عنصر بهطور معناداری (در سطح احتمال یک درصد) افزایش دهد. در مورد عملکرد دانه، کاربرد خاکی سولفات روی در مقایسه با سایر تیمارها موجب افزایش معنادار (در سطح احتمال یک درصد) در این مؤلفه گردید. این در حالی بود که تیمارهای متعلق به افشانه کردن روی تفاوت معناداری را در این راستا با یکدیگر نشان ندادند. رقمهای شیرودی و N-80-19 بهترتیب با 7/1732 و 8/1984 کیلوگرم در هکتار کمترین و ارقام تجن، دریا و آرتا بهترتیب با مقادیر 4/2491، 4/2434 و 2/2386 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را حاصل نمودند. افشانه کردن سولفات روی در تیمار شیری-خمیری منجر به بیشترین میزان این عنصر در رقم دریا گردید. بهعنوان نتیجه نهایی میتوان اذعان داشت چنانچه هدف افزایش عملکرد دانهای گندم باشد کاربرد سولفاتروی در مراحل آغازین رشد سودمندتر از مراحل نهایی خواهد بود. از سوی دیگر، زیفزونی روی بر خلاف عملکرد، بیشتر از کاربرد این عنصر در مراحل پایانی رشد متأثر میگردد. ازاینرو، کاربرد خاکی و برگی سولفاتروی خواهد توانست موجب افزایش توأم روی دانه و عملکرد کل شود.
اجزای عملکرد
ارقام گندم
پروتئین دانه
روی دانه و زیفزونی
2016
11
21
277
292
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5566_4ebc723e7faf876b8296f266a2465ae0.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1395
26
شماره 3 بخش 1
بررسی پویایی فسفر در یک خاک آهکی تیمار شده با سطوح مختلف کود مرغی و کود شیمیایی
مجید
حجازی مهریزی
مرضیه
آیینه حیدری
فاطمه
عباس زاده
منابع فسفر در دنیا محدود بوده و به همین دلیل استفاده بهینه از این عنصر یکی از اهداف اصلی کشاورزی پایدار میباشد. کودهای آلی به عنوان یک منبع غنی از فسفر میتوانند پویایی این عنصر در خاکهای آهکی را تغییر دهند. در این مطالعه فسفر در سطوح 100 و 200 میلیگرم از دو منبع کود مرغی و سوپرفسفات تریپل به یک کیلوگرم خاک آهکی اضافه شد. یک تیمار بدون کاربرد کودهای آلی به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نمونههای برای زمانهای 3، 120، 360، 720، 1080، 1440 و 2160 ساعت انکوباسیون گردید و پس از هر دوره زمانی میزان فسفر آزادشده اندازهگیری شد. معادلات مختلف سینتیکی بر دادههای فسفر آزادشده برازش و شیب معادلات بهعنوان ضرایب سرعت تغییر شکل فسفر تعیین گردید. در کود مرغی تا زمان 1440 ساعت فسفر آزادشده روند افزایشی و سپس کاهشی را داشت. در هر دو سطح کود شیمیایی روند کاهشی در فسفر آزادشده مشاهده و بعد از گذشت 2160 ساعت از انکوباسیون به ترتیب 75 و 81 درصد از فسفر افزودهشده به خاک، بهصورت غیرقابلدسترس تبدیل شد. بر اساس شیب معادلات برازش داده شده قدرت تبدیل شکلهای فسفر در خاک تیمار شده با کود مرغی از کود شیمایی متفاوت بود. به نظر میرسد که در این خاک میبایستی کاربرد کود شیمیایی فسفری در سطح کمتر و دفعات بیشتر صورت گیرد. همچنین با توجه به کاهش فسفر آزادشده در تیمار کود مرغی بعد از 1440 ساعت، تأثیر کاربرد همزمان کود شیمیایی و مرغی پیشنهاد میشود.
خاک آهکی
فراهمی فسفر
فسفاتهای کلسیم
کشاورزی پایدار
معادلات سینتیکی
2016
11
21
293
303
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5567_4f1141379fd4aabc3f73438acebbd3cc.pdf