2024-03-29T15:02:14Z
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=253
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
بهرهبرداری بهینه از سد چند منظوره علویان با استفاده از الگوریتم جامعه مورچگان
مهرداد
بنیبشر
محمدتقی
اعلمی
حبیبه
عباسی
از مسائل مهم بهینهسازی در زمینه مدیریت منابع آب، مساله بهرهبرداری بهینه از مخازن سدها میباشد. در این خصوص روشها و الگوریتمهای مختلفی بکار گرفته شدهاست. با توجه به پیچیدگیهای روشهای بهینهسازی معمول، بکارگیری الگوریتمهای فراکاوشی مورد توجه قرارگرفته است. یکی از مهمترین این الگوریتمها، الگوریتم جامعه مورچگان میباشد. در این تحقیق برای حل مساله بهرهبرداری بهینه از مخزن سد چند منظوره علویان واقع در حوضه صوفیچای مراغه، دادههای 21 سال (بارندگی، دبی متوسط، نیاز شهری، نیاز آبیاری و رهاسازی سد) مورد بررسی قرارگرفت. در این الگوریتم به منظور بهبود همگرایی مدل، فرآیند ارتقاء فرامان انجام شد. بررسی نشان میدهد که سرریز از سد در مواقعی از سال اتفاق میافتد که ورودی مخزن بیشتر بوده و کل نیاز آبیاری تامین شده است. با توجه به گسسته بودن دادههای ورودی به مخزن، مدل مجبور به انتخاب مقادیر ناپیوسته بوده و باعث شده تا مقادیر خروجی بهینه جهت تامین نیاز آبیاری در برخی موارد با مقدار نیاز کشاورزی اختلاف داشته و سرریز یا ذخیرهسازی در مخزن انجام گیرد. این حالت نیز با کم کردن فواصل گسسته سازی قابل کاهش میباشد.
الگوریتم جامعه مورچگان
بهینهسازی
سد علویان
فراکاوشی
2011
01
21
1
13
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1368_b6cb28ad1a11a5d56d1c1fc1d78bc267.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
مدلسازی رابطه دبی - اشل در رودخانهها با استفاده از سیستمهای هوشمند
علی
سلطانی
احسان
علیائی
محمدعلی
قربانی
اندازهگیری دائمی دبی رودخانهها در ایستگاههای هیدرومتری مخصوصاً در مواقع سیلابی غالباً پر هزینه و مشکل میباشد، بدِِین منظور جهت مدلسازی رابطه دبی- اشل مدلهای ریاضی و هوشمند متعددی توسعه یافته و مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق از سه روش شبکههای عصبی مصنوعی ، سیستم استنتاج عصبی- فازی و برنامهریزی ژنتیک برای مدلسازی رابطه دبی-اشل روزانه در دو ایستگاه یامولا و سوقوتلوهان واقع در رودخانه قیزیلیرماک کشور ترکیه استفاده شده است. مدلسازی رابطه دبی- اشل با سه روش مذکور با ترکیبهای مختلف ورودی شامل اشلها و دبی انجام شد که با توجه به نتایج ارزیابی، روش سیستم استنتاج عصبی- فازی از دقت بیشتری برخوردار است. بدلیل قابلیت استخراج رابطه ریاضی و انتخاب متغیرهای معنیدار توسط روش برنامهریزی ژنتیک، مدل حاصل از این روش با چهار عمل اصلی{+,-,*,/}وبا ضریب تعیین، ریشه میانگین مربعات خطا و قدرمطلق میانگین خطا در ایستگاه یامولا به ترتیب 000/1، 974/0، 552/0 و درایستگاه سوقوتلوهان 999/0، 095/1 و 630/0 به عنوان بهترین مدل دبی-اشل انتخاب گردید.
برنامهریزی ژنتیک
دبی-اشل
سوقوتلوهان
سیستم استنتاج عصبی-فازی
شبکههای عصبی مصنوعی
مدلسازی
یامولا
2011
01
21
15
31
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1369_02c50e74f1d92e43609f6fe559b2a804.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
تخمین هدایت هیدرولیکی اشباع و غیراشباع زمینهای شیبدار در حالتهای ماندگار و غیرماندگار
مجید
رئوف
امیرحسین
ناظمی
سیدعلی اشرف
صدرالدینی
صفر
معروفی
یکی از روشهای ساده، دقیق و مناسب برای اندازهگیری هدایت هیدرولیکی خاک در زمینهای شیبدار، استفاده از استوانههای مضاعف و دستگاه نفوذسنج مکشی میباشد. تحقیقات متعدد نشان میدهد که شیب زمین روی خصوصیات هیدرولیکی از جمله هدایت هیدرولیکی اشباع و غیراشباع خاک تاثیر میگذارد. هدف از این مطالعه تخمین و مقایسه مقادیر هدایت هیدرولیکی خاک با استفاده از دادههای نفوذ، در دو حالت ماندگار و غیر ماندگار در زمینهای با شیب مختلف میباشد. آزمایشهای نفوذ با استفاده از دستگاههای استوانههای مضاعف و نفوذسنج مکشی در پنج شیب 0، 10، 20، 30 و 40 درجه و در چهار مکش صفر (با استفاده از استوانههای مضاعف)، 6، 9 و 15 سانتیمتر (با استفاده از نفوذسنج مکشی) به انجام رسید. در حالت ماندگار، مقادیر هدایت هیدرولیکی اشباع با روش رینولدز و همکاران و هدایت هیدرولیکی غیر اشباع به روش آنکنی و همکاران محاسبه شد. در حالت غیر ماندگار، ابتدا پارامتر وابسته به هدایت هیدرولیکی معادله دو جزئی فیلیپ، از انطباق دادهها با معادله استخراج گردید و سپس مقدار هدایت هیدرولیکی محاسبه شد. نتایج نشان داد در هر دو حالت ماندگار و غیر ماندگار با افزایش شیب زمین و مکش خاک هدایت هیدرولیکی کاهش مییابد. در مکشهای کم میزان کاهش هدایت هیدرولیکی بیشتر است. در حالت ماندگار، با افزایش زاویه شیب از صفر به 40 درجه، کاهش هدایت هیدرولیکی در مکش صفر حدود 1/4 برابر کاهش آن در مکش 15 سانتیمتر بود. این مقدار در حالت غیر ماندگار 7/3 برابر بر آورد شد. مقادیر هدایت هیدرولیکی حاصل از معادله گاردنر تطابق بیشتری با حالت ماندگار جریان نسبت به حالت غیر ماندگار نشان داد. مقادیر اختلاف هدایت هیدرولیکی نسبی بین روش ماندگار و غیر ماندگار در تمام شیبها و مکشها، کمتر از 7 درصد به دست آمد که بیانگر نزدیک بودن نتایج به دست آمده از دو روش مذکور میباشد.
استوانههای مضاعف
جریان ماندگار و غیرماندگار
نفوذسنج مکشی
هدایت هیدرولیکی اشباع
هدایت هیدرولیکی غیر اشباع
2011
01
21
33
46
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1370_41a1f3dcd1ebee6cbd8e3113ef598332.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
تأثیر مقاومت ورودی بر مشخصه های هیدرولیکی جریان در زهکشی زیرزمینی
جلال
شیری
امیرحسین
ناظمی
علیاشرف
صدرالدینی
احمد
فاخری فرد
به منظور تعیین و تحلیل مقادیر افت بارهای ناشی از مقاومت ورودی و تقارب جریان نزدیک شونده به زهکشها، چندین روابط و مدلهای ارائه شده توسط محققین، مورد بررسی قرار گرفت. از اندازهگیریهای انجام یافته در یک سامانه زهکشی زیرزمینی به عنوان اطلاعات مورد نیاز مدلها و بررسی صحت سنجی و تعیین مدل مناسب استفاده شد. مقادیر بار آبی در بالای لوله زهکش با استفاده از روش نوسان سنجی محاسبه گردید. از مدل اوستربان نیز برای بررسی صحت مقادیر حاصل از روش نوسان سنجی استفاده به عمل آمد . مقادیر دبی محاسبه شده، تطابق بسیار خوبی با مقادیر مشاهداتی نشان داد. همچنین برای محاسبه افت بار کل از معادله ارنست بهره برده شد. نتایج نشان میدهد که افزایش افت بار کل موجب کاهش بار جریان در ناحیه نزدیک شونده زهکش میگردد و این کاهش دارای رفتار غیر خطی است. از معادلههای یانگز و هوفمن و نیز برنامه EnDrain که برمبنای معادلههای انرژی و دارسی استوار است در تعیین دبی زهکشها استفاده شد. نتایج حاصل حاکی از دقت نسبی این معادلات میباشد.در حالت کلی، شاخصهای آماری ضریب همبستگی (R)، جذر میانگین مربع خطا (RMSE) و نمایه پراکندگی(SI) برای مقایسه نتایج حاصل از معادله هوفمن و مقادیر مشاهداتی، به ترتیب برابر با 928/0، 0007/0 و 09/1 میباشند. مقایسه این ارقام با ارقام نظیر حاصل از سه معادله: انرژی، دارسی و یانگز بیانگر ارجحیت مدل هوفمن در تخمین میزان دبی زهکشها میباشد.
جریان نزدیک شونده
زهکش
مقاومت ورودی
2011
01
21
47
60
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1371_ce2110347b58a4521df1c384d272e13e.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
برنامهریزی ژنتیک و کاربرد آن در مدلسازی فرآیند بارش- رواناب
علی
سلطانی
محمدعلی
قربانی
احمد
فاخریفرد
صابره
دربندی
داود
فرسادیزاده3
نقش و اهمیت فرآیند بارش-رواناب در مطالعات منابع آب موجب شده که این فرآیند از دیر باز مورد توجه متخصصین قرار گیرد. از این رو روش های متعددی همچون شبکه های عصبی مصنوعی، سیستم های فازی و نرو فازی، آنالیز موجک، الگوریتم ژنتیک، برنامهریزی ژنتیک و معادلات دیفرانسیل تصادفی برای مدلسازی فرآیند بارش-رواناب توسعه یافته است. برنامه ریزی ژنتیک علاوه بر توانایی استخراج رابطهی بین متغیّرهای ورودی و خروجی به طور خودکار و هوشمند، متغیّرهایی که در مدل بیشترین تأثیر را دارند انتخاب میکند. در این تحقیق، برنامه ریزی ژنتیک(GP) برای مدلسازی فرآیند بارش-رواناب روزانه در حوضه آبریز لیقوان با مساحت 19/76 کیلومتر مربع استفاده شده است. از آنجایی که GP توان انتخاب بهترین متغیرها را دارد، ابتدا متغیرهای معنیدار با 10 بار اجرای GP مشخص و سپس مدلسازی با متغیرهای معنیدار و دو مجموعه عملگر ریاضی انجام شد. در مقایسه نتایج دو مدل حاصل از دو مجموعه عملگر ریاضی درحالت بهینه، ضریب همبستگی و میانگین مربعات خطا برای آموزش در دو مدل یکسان و به ترتیب 85/0 و 06/0 و برای تست در مدل حاصل از مجموعه عملگر ریاضی یک، به ترتیب 93/0 و 2/0 و در مدل حاصل از مجموعه عملگر ریاضی دو، به ترتیب 97/0 و 08/0 به دست آمد. بنابراین مدل حاصل از مجموعه عملگر ریاضی دو، به عنوان مدل بارش-رواناب حوضه آبریز لیقوان پیشنهاد گردید.
بارش-رواناب
برنامه ریزی ژنتیک
حوضه آبریز لیقوان
مدلسازی
2011
01
21
62
71
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1372_b96cca6f32f45539678b606d5797b8bd.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
ارتباط بعد فرکتالی توزیع اندازه ذرات با برخی خصوصیات فیزیکی خاک
عباس
احمدی
محمدرضا
نیشابوری
حسین
اسدی
بعد فرکتالی (Dm) توزیع ذرات خاک (<2mm) به عنوان ابزار مناسبی جهت تخمین خصوصیات مرتبط با بافت خاک معرفی شدهاست. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین Dm با برخی خصوصیات فیزیکی نظیر اجزاء بافت (شن، سیلت و رس)، تخلخل و هدایت هیدرولیکی موثر (Ke) خاک میباشد. بدین منظور 36 سری خاک با خصوصیات متفاوت از منطقه شمالغرب ایران انتخاب و نمونهبرداری شد. توزیع اندازه ذرات در بخش سیلت و رس به روش هیدرومتری و در بخش شن به روش الک کردن تعیین و Dm با استفاده از مدل بیرد و همکاران محاسبه گردید. موادآلی به روش اکسایش تر و تخلخل کل خاک به روش توزین اندازهگیری گردید. هدایت هیدرولیکی موثر خاک با استفاده از باران سازی با فلوم شیبپذیر به ابعاد 0/1×5/0 متر در شیب 9% و در سه شدت بارندگی 20، 37 و 47 میلیمتر بر ساعت تعیین گردید. تجزیه آماری نتایج نشان داد که Dm همبستگی مثبت و معنیداری با مقادیر رس (**963/0)، سیلت (**371/0) و تخلخل کل (**642/0) و همبستگی منفی و معنیداری با درصد شن (**748/0) و میانگین هندسی قطر ذرات (**814/0) خاک داشته است. بنابراین Dm میتواند در شبیهسازی اجزاء بافت و کلاس بافت خاک کاربرد داشته باشد. همبستگی بالای Dm با تخلخل خاک نیز گویای آن است که مقادیر بزرگتر Dm با خود تشابهی بیشتر توزیع اندازه منافذ خاک، در ارتباط میباشد.
بعد فرکتالی
توزیع اندازه ذرات خاک
خصوصیات فیزیکی خاک
شمالغرب ایران
2011
01
21
73
81
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1373_78bc798e3c68d5ee7e5911a1c3271d26.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
تأثیر محلولپاشی سولفات روی و اسید بوریک در مراحل مختلف فنولوژیک بر عملکرد دانه و برخی صفات کمی دو رقم کلزا (Brassica napus L.)
مجید
خیاوی
محمدباقر
خورشیدی بنام
محمد
اسماعیلی
سیروس
آذرآبادی
علی
فرامرزی
نصرتاله
نجفی
جاوید
عمارتپرداز
به منظور بررسی تأثیر محلولپاشی سولفات روی و اسید بوریک در مراحل مختلف فنولوژیک بر عملکرد و برخی صفات کمی دو رقم کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و در سه تکرار در سال زراعی 85-84 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان به مرحله اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از: محلولپاشی سولفات روی در سه سطح (بدون محلول پاشی (Zn0)، محلول پاشی با غلظت سه در هزار (Zn1) و محلولپاشی با غلظت شش در هزار (Zn2))، محلول پاشی اسید بوریک در سه سطح (بدون محلولپاشی (B0)، محلولپاشی با غلظت دو در هزار (B1) و محلولپاشی با غلظت چهاردر هزار (B2)) و ارقام شامل (V1) SLM046 و رقم طلایه (V2). محلولپاشی سولفات روی و اسید بوریک در دو مرحله (ابتدای ساقه رفتن و ابتدای گلدهی) انجام گردید. در طول دوره رشد مراقبتهای زراعی انجام و از صفات ارتفاع بوته، تعداد خورجینهای بارور و نابارور یادداشتبرداری شده و عملکرد دانه، وزن هزاردانه نیز تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین عملکرد دانه از نظر آماری تفاوت معنیدار وجود داشته و حداکثر محصول دانه کلزا از تیمار Zn0B1 و رقم SLM046به مقدار 4180 کیلوگرم در هکتار حاصل گردید. بنابراین، با عنایت به نقش مثبت اسید بوریک در افزایش عملکرد دانه و به کارگیری توأم سولفات روی و اسید بوریک در افزایش وزن هزاردانه و تعداد خورجینهای بارور کلزا و همچنین بالاتر بودن سطح عملکرد دانه در رقم SLM046، استفاده از این رقم و محلولپاشی همزمان اسید بوریک و سولفات روی با غلظتهای به ترتیب دو در هزار و سه در هزار در مراحل ابتدای ساقه رفتن و ابتدای گلدهی (تیمار Zn1B1) در مناطق با آب و هوا و خاک مشابه محل مناسب میباشد.
اسید بوریک
تعداد خورجین
سولفات روی
عملکرد دانه
کلزا
2011
01
21
83
96
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1374_e46c0ede4a856c58a9393b2907326af9.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
الگوبندی عملکرد محصولات مختلف در شرایط شوری آب آبیاری با استفاده از مدل SWAP
وحید رضا
وردینژاد
تیمور
سهرابی
محمد
فیضی
نادر
حیدری
شهاب
عراقینژاد
در این تحقیق تأثیر کمیت و کیفیتهای مختلف آب آبیاری بر عملکرد محصولات، انتقال آب و املاح در نیمرخ خاک، با استفاده از مدلSWAP شبیهسازی شد. آزمایشهای مزرعهای بررسی مدیریتهای مختلف آبیاری با آب شور بر عملکرد، اجزای عملکرد و شوری خاک طی چند سال در ایستگاه تحقیقات زهکشی رودشت اصفهان بر روی شش محصول عمده منطقه شامل گندم، جو، پنبه، آفتابگردان، پیاز و چغندرقند انجام گردید. واسنجی مدلSWAP به روش مدلسازی معکوس و با لینک آن به مدل PEST صورت گرفت. واسنجی مدل شامل پارامترهای هیدرولیکی لایههای خاک، پارامترهای انتقال املاح خاک و پارامترهای گیاهی بوده و برای سنجش اعتبار مدلسازی، از شاخصهای آماری ضریب تبیین، ریشة میانگین مربعات خطا، حداکثر خطا، کارایی مدلسازی و ضریب باقیمانده استفاده گردید. نتایج نشان داد که مدلSWAP با واسنجی دقیق و کامل، در تخمین انتقال آب و املاح خاک و نیز عملکرد محصول در شرایط شوری خاک از دقت خوبی برخوردار است. برای تعیین توابع تولید-آب-شوری، مدلSWAP به مدلSENSAN لینک گردید و با تغییر خودکار عمق و شوری آب آبیاری، مدل اجرا گردید. برای تعیین تابع تولید بهینه هر محصول، شش مدل خطی، کاب داگلاس، نمایی، ترانسلوگ، درجه دوم و لئونتیف تعمیم یافته فرض و پارامترهای این مدلها به روش حداقل مربعات معمولی توسط نرم افزار شازم، استخراج گردید. بر اساس شاخصهای آماری، تابع بهینه تولید-آب-شوری محصولات گندم، جو، چغندرقند، پیاز و پنبه لئونتیف تعمیم یافته و آفتابگردان درجه دوم بدست آمد.
تابع تولید
شوری
عملکرد
مدلسازی معکوس و مدل SWAP
2011
01
21
97
111
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1375_fa0d913981543e619694325425a34cb0.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
تغییرات مکانی تبخیر از تشت و مقایسه آن با مدلهای برآورد تبخیر در ایران
حمید
زارع ابیانه
علیرضا
مقدمنیا
مریم
بیات ورکشی
عادل
قاسمی
مجتبی
شادمانی
تبخیر به عنوان پارامتری اساسی در تحقیقات کشاورزی، هیدرولوژی و حفاظت آب و خاک از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات 61 ایستگاه هواشناسی در سطح کشور، مقادیر تبخیر ماهانه از 9 روش تجربی و نظری برآورد شد. مقایسه تبخیر برآوردی با مقادیر اندازهگیری شدهی تشت تبخیر کلاس A نشان داد روش ایوانف در بین روشهای مورد مطالعه همخوانی خوبی با دادههای اندازهگیری شده نشان داد. تبخیر از تشت داشت. بیشترین فراوانی نسبی در روش ایوانف با پوشش حدود 56 درصد از ایستگاهها و کمترین آن در روش مارسیانو با پوشش 6/1 درصد ایستگاهها بود. بدین ترتیب، روش ایوانف دقت لازم در پیشبینی تبخیر در نواحی مختلف ایران را دارد. بهمنظور برآورد تبخیر در نقاط فاقد اندازهگیری، پهنهبندی تبخیر به عنوان یک اصل مهم در برنامهریزیهای کلان مدنظر قرار گرفت. برای پهنهبندی از دو روش زمین آماری کریجینگ ساده و معمولی با مدلهای دایرهای، کروی، نمایی و گوسین استفاده شد. مقادیر آمارههای میانگین مطلق خطا (MAE) و میانگین اریبی خطا (MBE) از مدلهای مختلف میانیابی، برتری مدل دایرهای در روش کریجینگ معمولی را نشان داد. مقادیر معیارهای فوق به ترتیب برابر 54/1 و 01/0 میلیمتر در روز به دست آمد. با پهنهبندی تبخیر در محیط نرمافزاری Arcview براساس مقادیر تبخیر تشت کلاس A و مقادیر حاصل از روش ایوانف در چهار دسته تبخیر، مشخص گردید همپوشانی مناسبی بین آنها برقرار است. نتایج پهنهبندی نشان داد مقدار تبخیر واقعی در 33/99 درصد از سطح کشور بیش از 04/4 میلیمتر در روز میباشد و همین مقدار تبخیر در 43/96 درصد از سطح کشور براساس روش ایوانف حاصل شد. در نهایت تغییرات مکانی تبخیر برآوردی از روش ایوانف با روش پهنهبندی کریجینگ معمولی، برای کشور ایران قابل توصیه است.
ایران
ایوانف
تبخیر
کریجینگ
پهنهبندی
2011
01
21
113
129
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1382_25397b23928899930e26556c5aae8cc1.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
شبیه سازی زمان لازم برای پالایش سبز خاکهای آلوده شده به کادمیم و مس بوسیله گیاه مریم گلی
محمدرضا
دلالیان
مهدی
همایی
پالایش سبز یکی از روشهای مناسب برای پالایش محیط زیست است که در آن از گیاهان برای پالایش خاک از فلزات سنگین استفاده میشود. هدف از این پژوهش، شبیهسازی زمان پالایشسبز خاکهای آلوده به کادمیم و مس بهوسیله گیاه مریم گلی بود. بدین منظور از مدلی بر مبنای رفتار خاک و گیاه در برابر آلایندههای کادمیم و مس استفاده شد. برای دستیابی به دادههای لازم برای ارزیابی مدل، خاکی با بافت لومشنی با غلظتهای مختلف کادمیم و مس آلوده شد. پس از پر کردن گلدانهای 5/7 کیلوگرمی با خاکهای آلوده، بذرهای مریمگلی Salvia sclarea در آنها کشت گردید. مدل ارائه شده با استفاده از دادههای آزمایشگاهی واسنجی گردید و کارایی آن با ملاکهای کمّی آزموده شد. نتایج نشان داد که نرخ پالایشسبز کادمیم و مس بهوسیله مریم گلی تابع مرتبه صفر از غلظت آنها در خاک بود. همچنین نتایج بیانگر کارآیی بالای مدلهای پیشنهادی با همدمای برون جذبی خطی در برآورد زمان پالایشسبز کادمیم و مس از خاک بود.
آلودگی خاک
پالایشسبز
شبیهسازی
کادمیم
مس
2011
01
21
129
141
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1383_ee86dae11162ee2266c6ba717e4cfc38.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
روندهای تغییر اقلیم طی دو دوره در همدان و تبریز
مصطفی
کریمی کاخکی
علی
سپهری
در این پژوهش، تغییرات اقلیمی همدان (ایستگاه نوژه) و تبریز در دو دورة 41 و 55 سالة منتهی به سال 2005 میلادی با آزمونهای من-کندال و رگرسیون خطی بررسی شد. نتایج دورة 55 ساله برای همدان نشان دهندة روند کاهش بارندگی بهاره و افزایش سرعت باد در مقادیر سالانه، بهار و تابستان و همچنین روند افزایش بیشینة دما در میانگین سالانه و اواخر زمستان تا اوایل پاییز بود. همزمان، روند کاهش کمینة دما در دورة 55 ساله به روند افزایشی در دورة 41 ساله تغییر یافت. در دورة 41 ساله، میانگین سالانه و تابستانة دمای متوسط و میانگین سالانه، زمستان، اواخر تابستان و اوایل پاییز ساعات آفتابی افزایش یافت. تغییرات 55 ساله در تبریز شامل کاهش بارش سالانه و زمستان، رطوبت نسبی در طول سال و سرعت باد در تابستان و از طرفی افزایش کمینه، بیشینه و متوسط دمای سالانه و تابستان بود. در دورة 41 ساله، تبخیر- تعرق گیاه مرجع در زمستان، اوایل بهار و اوایل پاییز روند افزایشی داشت که همزمان با روند کاهشی رطوبت نسبی و روند افزایشی ساعات آفتابی و دماهای کمینه، بیشینه و متوسط بود. در مجموع با کاهش بارندگی و افزایش تبخیر- تعرق، شاخص خشکی در تبریز روند کاهشی داشته و اقلیم آن خشکتر شده است.
بارندگی
تبخیر- تعرق گیاه مرجع
روند
شاخص خشکی
2011
01
21
143
155
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1384_b36c2f927585b63b3789339bcd3e5510.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
پیشبینی ماهانه تبخیر- تعرق پتانسیل گیاه مرجع در استان فارس
حمیدرضا
فولادمند
برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل گیاه مرجع (ETo) در بسیاری از طرحهای آبیاری ضروری است. همچنین پیشبینی EToبا استفاده از سریهای زمانی با توجه به کمبود منابع آب در ایران میتواند نقش مهمی در برنامهریزیهای آینده داشته باشد. بر این اساس با استفاده از دادههای هواشناسی ماهانه ایستگاههای سینوپتیک آباده، اقلید، داراب، زرقان، سددرودزن، شیراز، فسا و لار در استان فارس مقادیر ماهانه EToتا پایان سال 1388 محاسبه شد. سپس در هر ایستگاه فرض شد که مقدار ETo حدود بیست درصد سالهای آخر وجود ندارد و با این فرض مقدار آنها با استفاده از مدل سری زمانیSARIMA پیشبینی گردید. مقایسه مقادیر پیشبینی شده با محاسبه شده EToدر هر ایستگاه از نظر آماری نشان داد که مدل سری زمانی مناسب برای پیشبینی EToدر ایستگاههای مختلف یکسان نمیباشد. به علاوه نتایج نشان داد که در کلیه ایستگاههای ذکر شده بین مقادیر محاسبه شده با پیشبینی شده EToتفاوت معنیداری وجود ندارد. لذا با استفاده از مدلهای سری زمانی مناسب برای هر ایستگاه مقادیر ماهانه EToتا سال 1403 پیشبینی گردید. نتایج نیز نشان داد که به طور کلی روند تغییرات ETo پیشبینی شده در سطح استان فارس صعودی است.
استان فارس
پیشبینی
تبخیر- تعرق تعرق پتانسیل گیاه مرجع
سری زمانی
2011
01
21
157
169
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1385_575756bcb93cc522c47a8a3d35c27334.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
برآورد تبخیر- تعرق مرجع با سطوح احتمال وقوع مختلف (مطالعه موردی: ارومیه)
سعید
مهدیزاده
جواد
بهمنش
جعفر
نیکبخت
محاسبه صحیح نیاز آبی گیاه اولین قدم در طراحی و برنامهریزی طرحهای آبیاری و زهکشی میباشد. تبخیر-تعرق یک پارامتر احتمالاتی است، بنابراین برای طراحی سیستمهای آبیاری بهتر است سطوح احتمالاتی مشخص برای تبخیر-تعرق مورد استفاده قرار گیرد تا احتمال وقوع ریسک در سیستم کاهش یابد. در این تحقیق برای محاسبه مقادیر تبخیر-تعرق مرجع (ET0) دادههای 24 ساله هواشناسی ایستگاه سینوپتیک ارومیه مورد استفاده قرار گرفت. همچنین برای بررسی اثر روش محاسبه ET0 بر مقدار آن، روشهای فائو-پنمن-مانتیث (FP-M) و هارگریوز- سامانی (H-S) انتخاب شدند. منحنیهای توزیع ET0 روزانه با سطوح احتمالاتی متفاوت برای هر روش استخراج گردید. بر اساس نتایج حاصل، اختلاف بین مقادیر حداکثر ET0 روزانه محاسبه شده با روش FP-M با سطوح احتمالاتی 75% و 50% و 90% و 50% به ترتیب 0/1 و 9/1 میلی متر در روز (معادل 13% و 24%) بود. برای روش H-S این مقادیر به ترتیب 5/0 و 9/0 میلی متر در روز (معادل 8% و 15%) شد. همچنین نتایج حاکی از اختلاف بین مقادیر ET0 روزانه محاسبه شده با روش های FP-M و H-S در سطح احتمالاتی یکسان بود. به منظور بررسی تاثیر طول دوره محاسبه میانگین ET0 روزانه بر آن، مقادیر میانگینهای متحرک ET0 روزانه برای دورههای 1، 3، 5، 7، 10، 15، 20، 25 و 30 روزه با سطح احتمالاتی 99% محاسبه گردید. پس از تعیین تاریخ وقوع حداکثر مقدار میانگین ET0 روزانه برای دورههای فوق، مقادیر میانگین ET0 روزانه حداکثر با سطوح احتمالاتی متفاوت برای دورههای یک الی 30 روزه تعیین شد. تاریخ وقوع دورههای حداکثر یک تا 20 روزه برای روش FP-M حدود دو هفته دیرتر از روش H-S بود، ولی دورههای 25 و 30 روزه بر یکدیگر منطبق شدند. همچنین بر اساس نتایج حاصله، میانگین حداکثر ET0 روزانه روش FP-M برای دوره پنج روزه در سطح احتمالاتی 50% و 75% به ترتیب 8/7 و 7/8 میلی متر در روز (معادل 12% اختلاف) و برای روش H-S به ترتیب 1/6 و 6/6 میلی متر در روز (معادل 8% اختلاف) بدست آمد.
تبخیر-تعرق مرجع
سطوح احتمال وقوع
فائو-پنمن-مانتیث
هارگریوز- سامانی
2011
01
21
171
183
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1386_250b34680329daf16d806b29a4ab2663.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1389
20
4
کارآیی فرایند تبادل یونی در حذف نیترات از آب همدماهای تعادلی جذب نیترات توسط رزین Purolite A-400
سیدعلی
موسوی
حسین
اسدی
مریم
اسفندبد
فرآیند تبادل یونی به علت سهولت اجرا، هزینه کم و کارآیی بالا یکی از مناسبترین روشهای بهبود کیفیت آبهای آلوده به نیترات است. در تحقیق حاضر، همدماهای جذب نیترات با استفاده از رزین آنیونی Purolite A-400در دو pH برابر 5/6 و 5/7 و در دو دمای 20 و 25 درجه سلسیوس، با هشت غلظت اولیهی 5، 20، 40، 60، 80، 100، 150 و 200 میلیگرم در لیتر نیترات بررسی شد. پارامترهای جذبی رزین با بهرهگیری از چهار مدل همدمای جذب لانگمویر، فرندلیچ، ردلیچ- پترسون و سیپس مورد ارزیابی قرار گرفت. با در نظرگرفتن همزمان دو معیار ضریب تبیین و آزمون آماری مربع کی، مدل لانگمویر و پس از آن مدل سیپس و ردلیچ – پترسون بهترین برازش را به دادههای جذبی نشان دادند. برازش مدل فرندلیچ بر نتایج آزمایش با وجود ضریب تبیین بالا، به دلیل نتایج ضعیف آزمون مربع کی، مناسب تشخیص داده نشد. با توجه به نتایج مدل لانگمویر، میتوان گفت که رزین Purolite A-400 برای جذب نیترات در دمای C°25 تمایل پیوندی بیشتری (به طور میانگین 30 درصد) نسبت به دمای C°20 دارد. همچنین جذبسطحی نیترات توسط رزین در pH برابر 5/6 نسبت به 5/7 به طور میانگین 25 درصد بیشتر بود.
ظرفیت جذب
غلظت تعادلی
لانگمویر
فرندلیچ
ردلیچ- پترسون
سیپس
2011
01
21
185
200
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1387_71e6d64f0db661c096f70f1d935a6570.pdf