بررسی ارتفاع امواج ضربه‌ای در تبدیل‌های همگرای کانال‌ روباز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز

2 هیات علمی دانشگاه تبریز

3 استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

4 دانشگاه ارومیه - گروه آب

چکیده

تبدیل­های همگرا در جریان­های فوق بحرانی کاربردهای گسترده­ای دارند. از جمله آن می­توان به انتقال جریان از کانال­های آبگیر سدها به سرریزهای تونلی، کاهش عرض کانال در تندآب­ها و کاهش زمان انتقال جریان در کانال­های انتقال سیلاب اشاره کرد. جریان فوق بحرانی در تبدیل­های همگرا همراه با ایجاد امواج ضربه­ای می­باشد. در این تحقیق ارتفاع امواج ضربه­ای در تبدیل­های همگرای کانال روباز با مقاطع ذوزنقه­ای و مستطیلی با به­کارگیری مدل­های آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. طول دیواره تبدیل 1، 75/0 و 5/0 متر، نسبت همگرایی 1 به 2، 1 به 3 و 1 به 4 و زاویه شیب جانبی دیواره­ها 35، 45، 60، 70 و 90 درجه به­عنوان متغیرهای هندسی و همچنین هفت عدد فرود مختلف در محدوده 23/9-25/3 به­عنوان متغیر هیدرولیکی آزمایش­ها در نظر گرفته شد. مقادیر ارتفاع امواج ضربه­ای در نقاط مختلف جبهه موج اندازه­گیری گردید. سپس اثر پارامترهای بی­بعد به­دست آمده از تحلیل ابعادی بر روی ارتفاع امواج ضربه­ای در طول تبدیل بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که در حالت کلی افزایش زاویه شیب جانبی دیواره تبدیل، کاهش نسبت همگرایی، کاهش طول دیواره تبدیل و همچنین افزایش عدد فرود جریان رابطه مستقیم با افزایش ارتفاع موج دارد. در نهایت رابطه­ای برای محاسبه ارتفاع امواج ضربه­ای در هر نقطه از تبدیل­های همگرا براساس پارامترهای بی­بعد با ضریب تبیین 89% ارائه شد. همچنین نتایج نشان داد که طول دیواره تبدیل مؤثرترین پارامتر هندسی بر روی ارتفاع امواج ضربه­ای می­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of Shock Waves Height in Contractions of Open-Channel

نویسندگان [English]

  • F Sh 1
  • davood farsadizadeh 2
  • Ali Hosseinzadeh Dalir 3
  • J B 4
1 Tabriz
2 Tabriz
3 Prof. Water Engin. Dept., Faculty of Agric., Univ. of Tabriz, Iran
4 Assoc. Prof. Water Engin. Dept., Faculty of Agric., Univ. of Urmia, Iran
چکیده [English]

Contractions have many uses in supercritical flows, such as flow conveyance from intake channels of dams to tunnel spillways, reduction of chutes width and reduction of flow conveyance time in the flood conduits. In supercritical flows shock waves form at contractions. In this research, height of shock waves in contractions of open-channels with trapezoidal and rectangular sections was investigated using experimental models. For this purpose, transition wall with the lengths of 1, 0.75 and 0.5m, convergence ratio with the values of 1/2, 1/3 and 1/4 and side slope with the angles of 35o, 45o, 60o, 70o and 90o were considered as geometric variables of the experiments. Also Froude number was assumed as a hydraulic variable of the experiments in the range of 3.25-9.23. The values of shock waves height were measured in various points of wave front. Then effect of dimensionless parameters achieved by dimensional analysis was investigated on the height of shock waves formed in the transitions. In general, the results showed that increasing the side slope angle of the transition wall, reduction of convergence ratio, and reduction of the transition wall length and increasing of the Froude number had a direct relationship with increasing the wave height. Finally, an equation with R2=0.89 was recommended using the dimensionless parameters for computing the height of shock waves at any point of contractions. Also, the results showed that the most effective parameter on height of shock waves was the length of transition wall.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contraction
  • Experimental model
  • Shock waves
  • Supercritical flow
  • Trapezoidal section
سمیع­زاده ر، 1391. آموزش کاربردی SPSS 13.0 (تألیف). انتشارات خانیران، تهران.
نیک­پور م، 1392. بررسی جریان­های فوق بحرانی در تبدیل کانال­های روباز با استفاده از مدل­های آزمایشگاهی و عددی. رساله دکتری تخصصی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
Bhallamudi SM and Chaudhry MH, 1992. Computation of flows in open-channel transitions. Journal of Hydraulic Research 30(1): 77-93.
Causon DM, Mingham CG and Ingram DM, 1999. Advances in calculation methods for supercritical flow in spillway channels. Journal of Hydraulic Engineering 125(10): 1039-1050.
Ghostine R, Hoteit I, Vazquezc J, Terfousd A, Ghenaime  A and  Mosef R, 2014.  Comparison between a coupled 1D-2D model and a fully 2D model for supercritical flow simulation in crossroads. Journal of Hydraulic Research 53(2): 274-281.
Gonzalo R, Nanía LS and Gómez M, 2014. Influence of channel width on flow distribution in four-branch junctions with supercritical flow: Experimental Approach. Journal of Hydraulic Engineering 140(1): 77-88.
Jan CD, Chang CJ, Lai JS and Guo WD, 2009. Characteristics of hydraulic shock waves in an inclined chute contraction – Experiments. Journal of Mechanics 25(2): 129-136.
Kolarević M, Savić L, Kapor R and Mladenović N, 2013. Supercritical flow in circular pipe bends.  Faculty of Mechanical Engineering, Belgrade, Serbia, Scientific Journal 42: 128-133.
Krüger S and Rutschmann P, 2006. 3D Modeling supercritical flow with extended shallow-water approach. Journal of Hydraulic Engineering 132(9): 916-926.
Reinauer R and Hager W, 1998. Supercritical flow in chute contraction. Journal of Hydraulic Engineering 124(1): 55–64.