کارآئی مدل‌های پهنه‌بندی اکولوژیکی–زراعی و واگنینگن در برآورد پتانسیل تولید اراضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 استاد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 3 - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

4 استادیار، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه

چکیده

امروزه به­دلیل افزایش جمعیت و تخریب اراضی کشاورزی، نیاز به استفاده بهینه و مدیریت پایدار اراضی کاملاً ضروری است، بر این اساس ارزیابی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید از مهم­ترین فرآیندها محسوب می­گردد. هدف از این پژوهش مقایسه مدل­های واگنینگن و پهنه­بندی اکولوژیکی-زراعی در برآوردتولید گرمایی-حرارتی به­عنوان یکی از پارامترهای اصلی در محاسبه پتانسیل تولید به­روش فائو برای گندم آبی می­باشد. جهت نیل به این اهداف، ویژگی­های مرفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی 10 واحد از اراضی منطقه خواجه با وسعت 1100 هکتار واقع در استان آذربایجان شرقی انتخاب گردید. خاک­های این منطقه دارای رژیم رطوبتی اریدیک هم­مرز با زریک و رژیم حرارتی مزیک بوده و بر اساس کلید رده­بندی آمریکایی 2014 در رده اریدی­سول­ها رده­بندی شدند. مقادیر ضریب تبیین محاسبه­شده بین تولید برآورد شده و تولید واقعی در روش­های AEZو واگنینگن به­ترتیب 7۴/0و 7۲/0 برآورد گردید. برای بررسی صحت مدل­های استفاده­شده از شاخص نسبت خطای متوسط هندسی (GMER) استفاده شد که این مقدار برای مدل­های AEZ و واگنینگن به­ترتیب 28/2 و 02/1 می­باشد. همچنین نتایج تطابق نقشه­های حاصل از روش­های انتخابی با تولید مشاهده شده مؤید این مطلب است که تطابق در روش  AEZ(2/55 درصد) بیشتر از روش واگنینگن (8/12) می­باشد. در نهایتا می­توان گفت روش AEZ با توجه به­دقت، صحت، تطابق بیشتر نقشه حاصل با تولید واقعی و محاسبات کمتر به­عنوان مدل کارا پیشنهاد می­گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Efficiency of Agro-ecological Zoning (AEZ) and Wageningen Models in Prediction of the Production Potential of the lands

نویسندگان [English]

  • E Ganbarie 1
  • AA Jafarzadeh 2
  • F Shahbazi 3
  • m Servati 4
چکیده [English]

Nowadays, due to the population growing and agriculture lands degradation, optimum land use and management become essential. Consequently land suitability evaluation and prediction of the production potential are important processes. The goal of the present research is the comparison of AEZ and Wageningen models in estimation of the Thermal-Radiation production that it is one of parameters in calculation of the Production Potential in FAO method for irrigated wheat. Soil morphological, physical and chemical characteristics of 10 land units of Khajeh region with 1100 ha extension located in East Azarbaijan province were selected. The soils of the study region have Aridic border to xeric moisture and mesic temperature regimes, and were classified in Aridisols orders according to keys to soil taxonomy 2014. Coefficient of correlation values between land production potential and observed yield were 0.74 and 0.72 for AEZ and Wageningen models respectively. Geometric mean error ratio (GMER) index was used for studying the model accuracy. The values of this index have been calculated for the AEZ and wageningen models 1.02 and 2.28 respectively. According to the coincidence of agreement maps of  the AEZ or wageningen models and observed yield the agreement in AEZ method 52.8 % is more than of the Wageningen method 12.8%. Finally, the AEZ model is more efficient than the other  because it has high precision, accuracy, overall map agreement with observed yield and low calculating process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • FAO method
  • Khajeh
  • Map agreement
  • Sustainable Management
  • Wheat

مراجع

اعتدالی س، گیوی ج و نوری مر، 1391. مقایسه مدل­های فائو و واگنینگن در برآورد پتانسیل تولید ذرت علوفه­ای و تعیین سطح مدیریت کشت آن در اطراف شهرستان شهرکرد. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 26، شماره 4، صفحه­های 873 تا 884 .
 ایوبی ش، 1375. ارزیابی تناسب کیفی و کمی اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه برآن شمالی (اصفهان). پایان­نامه کارشناسی ارشد خاک­شناسی. دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
ایوبی ش و جلالیان ا،١٣٨9 . ارزیابی اراضی (کاربردهای کشاورزی و منابع طبیعی). ویراست دوم. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
تومانیان ن، 1390. خاک­های گچی (ویژگی و کاربرد). انتشارات پلک، تهران.
ثروتی م، 1392. مقایسه روش­های پارامتریک، میکرولیز، منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در ارزیابی تناسب اراضی منطقه خواجه برای برخی از محصولات. رساله دکتری تخصصی گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
خاقانی ر، 1388. مقایسه مدل فائو و واگنینگن برای برآورد تولید پتانسیل گندم در منطقه هرزندات مرند. صفحه­های 98 تا 100. مجموعه خلاصه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران،  21 تا 24 تیرماه، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان.
عبادپور ا، 1379. مطالعه مرفولوژی، مینرالوژی و رده­بندی خاک­های ایستگاه تحقیقاتی خواجه (تبریز). پایان­نامه کارشناسی ارشد خاک­شناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
 فرج­نیا ا، 1386. ارزیابی تناسب اراضی و تعیین پتانسیل تولید چغندرقند در دشت یکانات مرند. مجله چغندرقند، شماره 23، جلد 1، صفحه­های 43 تا 54.
نصیری محلاتی م، 1379. مدل­سازی فرایندهای رشد گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
نوری امامزاده­ئی م­ر،1383. شبیه­سازی اثرات تنش آب و میزان نیتروژن بر فرآیند رشد و نمو گندم. رساله دکتری علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز.
Allen RG, Pereira LS, Raes D and Smitt M, 1998. Crop evapotranspiration. Guidelines for computing crop water requirement irrigation and drainage paper, No 56, FAO, Rome.
Anonymous, 1976. A framework for land evaluation system. Soil Bulletin, 32, FAO, Rome.
Anonymous, 1993. Guidelines for land use planning. FAO development series, 1, FAO, Rome.
Halder JC, 2013. Land suitability assessment for crop cultivation by using remote sensing and GIS. Journal of Geography and Geology 5(3): 65-78.
Jafarzadeh AA and Abbasi G. 2006. Qualitative land suitability evaluation for the growth of onion, potato, maize and alfalfa on soil of the Khalatpushan Research Station. Biological Bratislava 19: 49-52.
Jafarzadeh AA, Khoshzaman T, Neyshabouri MR and Shahbazi F. 2005. Qualitative evaluation of land sutability in Karkaj Research Station of Tabriz University for wheat, potato, maize, tomato, bean and alfalfa. Pp. 92-102. International Conference on Environmental Science and Technology. January 23-26, Hyderabad, India.
Rahimilake H, TaghizadehMehrijardi R, Akbarzadeh A and Ramazanpour H. 2009. Qualitative and quantitative land suitability evaluation for olive production Roodbar Region, Iran. Agricultural journal 4(2): 52-62.
Sys C, Van Ranset E and Debaveye J, 1991a. Land Evaluation, Part I, Principle in Land Evaluation and Crop Production Calculation, International Training Center for Post Graduate Soil Scientists, Ghent University, Ghent, Belgium.
Sys C, Van Ranset E and Debaveye J, 1991b. Land Evaluation, Part II, Methods in Land Evaluation. International Training Center for Post Graduate Soil Scientists, Ghent University, Ghent, Belgium.
Sys C, Van Ranset E, Debaveye J and Beernaert F, 1993. Land Evaluation, Part III, Crop Requirements. General Administration for Development Cooperation Place, Brussels, Belgium.
دانش آب و خاک
دوره 27، شماره 1
خرداد 1396
صفحه 83-94

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار