مطالعات هیدروژئوشیمی و ارزیابی تغییرات کیفیت آب‌های زیر زمینی دشت سنگان- خواف با استفاده از شاخص GQI

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زمین شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

2 کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی‌، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

منابع آب زیر‌زمینی در سال‌های اخیر از لحاظ کمی و کیفی به‌دلیل افزایش روز افزون جمعیت و فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی، با خطرآسیب‌پذیری مواجه شده است. در این مقاله تغییرات کیفیت آب‌های زیرزمینی در دشت سنگان خواف مورد ارزیابی قرار گرفت. با در نظر گرفتن تغییر‌پذیری مکانی آلاینده‌های مختلف، از شاخص کیفیت آب زیرزمینی GQI برای توصیف کیفیت آب زیرزمینی استفاده شد. در محاسبه شاخص GQI از پارامترهای اصلی TDS, SO4, Ca, Cl, Mg, Na  استفاده شد. مقدار این شاخص برای منطقه مورد نظر بین 01/66 تا 39/81 درصد به‌دست آمد که نشانگر کیفیت متوسط تا قابل قبول آب منطقه می‌باشد. شاخص کیفیت آب زیرزمینی در جهت جریان آب زیرزمینی کاهش پیدا کرده است که دلالت بر تأثیر تغییرات لیتوژنیک و وجود لایه‌های آهکی و پهنه‌های رسی در منطقه دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Hydrogeochemistry Studies and Assessment of Groundwater Quality Varations in Sngan-Khaf Plain Using GQI Index

نویسندگان [English]

  • R Dabiri 1
  • M Bakhshi Mazdeh 2
  • H Mollai 1
چکیده [English]

In recent years, quantity and quality of groundwater resources have been faced with the vulnerability risk due to increasing population and industrial and agricultural activities. In this paper, variations of the groundwater quality in Sangan-Khaf plain have been evaluated. With considering the spatial variability of various pollutants, the groundwater quality index (GQI) was used to describe the quality of the groundwater. Main parameters such as TDS, SO4, Ca, Cl, Mg, and Na were used in GQI index calculation. GQI values were obtained between 66.01 to 81.39% which showed that the water quality in the region was in the moderate to good class. The groundwater quality index decreased in the direction of groundwater flow which indicated the effect of lithological changes, carbonate beds and clay zones in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contamination
  • GIS
  • GQI
  • Groundwater
  • Mine

مراجع

آریافر آ، دولتی ارده جانی ف، محوی م و کیانوش پ، 1388. استفاده از شاخص کیفی آب و شاخص اشباع برای ارزیابی کیفیت آب زیر‌زمینی در دشت خواف-‌ سنگان. صفحه‌های 1 تا 8، سومین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، 25 تا 29 مهر،  تهران.
جعفرزاده حقیقی فرد ن، حسنی ا، زین الدینی میمند ع و حسیبی ع،1384. بررسی اثرات بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیر‌زمینی انار کرمان برکیفیت آب منطقه با استفاده از نمودارهای تشخیص کیفیت. نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست، جلد 24،  صفحه‌های 76 تا86 .
دشتی برمکی م، رضایی م و صابری نصر ا،1393. ارزیابی شاخص کیفیت آب زیر‌زمینی(GQI) در آبخوان لنجانات با استفاده سیستم اطلاعات جغرافیایی. نشریه زمین‌شناسی مهندسی، جلد 8، شماره 2، صفحه‌های2121 تا 2138.
کریم پور م ،1369. بررسی منشا و چگونگی تشکیل کانسار آهن سنگان خراسان.‌ صفحه‌های  269 تا 282، مجموعه مقالات سمینار سنگ آهن، شهریور ماه، دانشکده فنی دانشگاه تهران.
کریم پور م، سعادت س و ملک زاده شفارودی آ ،1381. شناسایی و معرفی کانی‌سازی و نوع Fe-Oxides  Cu-Au و مگنتیت مرتبط با کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی خواف- کاشمر- بردسکن.  صفحه‌های 89 تا 97، بیست و یکمین گردهمایی علوم‌زمین، 28 تا 30 بهمن، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
مقامی ی، قضاوی ر، ولی ع و شرفی س،1390. ارزیابی روش‌های مختلف درون‌یابی به‌منظور پهنه‌بندی کیفیت آب با‌استفاده ازGIS  ، مطالعه موردی: شهرستان آباده. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شماره 2، صفحه‌های 171 تا 182.
مظاهری س‌ا، 1381. رده‌بندی آمفیبول‌های کانسار سنگ آهن ناحیه سنگان خواف. مجله بلور‌شناسی و کانی‌شناسی ایران، جلد 10، شماره 1، صفحه‌های 67 تا80.
قره چلو س، فیض نیا س، علوی‌پناه س‌ک و میراخورلو خ،1388. ارزیابی پهنه‌بندی شاخص شوری زمین‌شناسی مؤثر بر تخریب آب و خاک  )بررسی موردی: حوزه آبخیزحبله‌رود(. نشریه مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران)، دوره 62 ، شماره 4، صفحه‌های 527 تا 537 .
علیزاده ا، 1386. اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا(ع)، چاپ بیست و یکم، 803 صفحه.
Aryafar A, Doulati Ardejani F and Baafi E, 2009. Groundwater recovery simulation for determination ofpost-mining lake formation at the Sangan iron mine, Mashhad, Iran. Journal of Geology and Mining Research  1(5): 111-117.
Babiker I, Mohamed M and Hiyama T, 2007. Assessing groundwater quality using GIS. Water Resources Management 21: 699-715.
Boomeri M, 1998. Petrography and geochemistry of the Sangan iron skarn deposit and related igneous rocks, northeastern Iran. Unpublished Ph.D. thesis, Akita university, Japan, 226p.
Cressies N,1991. Statistic for Spatial data, John Wiley and sons, New York, N.Y.
Jung MCh, 2001. Heavy metal contamination of soils and waters inand around the Imcheon Au–Ag mine, Korea. Applied Geochemistry 16:1369–1375.
Khan HH and Arina Khan ShA, 2011. Jerome Perrin GIS-based impact assessment of land-use changes on groundwater quality: study from a rapidly urbanizing region of South India. Environmental Earth Sciences 63(6):1289-1302.
Luka F and Jonas L, 2009. Groundwater: Modeling, Management and Contamination. Nova Science Publishers, Inc. New‌York.
Shah MT, Ara J, Muhammad S, Khan S and Tariq S, 2012. Health risk assessment via surface water and sub-surface water consumption in the mafic and ultramafic terrain, Mohmand agency, northern Pakistan. Journal of Geochemical Exploration 118: 60-67.
Thompson T, Fawell J, Kunikane S, Jackson D, Appleyard S, Callan P, Bartram J and Kingston P, 2007. Chemical Safety of Drinking-Water: Assessing Priorities for Risk Management. World Health Organization, Geneva.
Weber D and England E, 1992. Evaluation and comparison of spatial interpolations. Mathematical Geology  24: 381-391.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار