ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی برای گندم، جو، ذرت و آفتابگردان در بخشی از دشت خوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

مطالعات تناسب اراضی با بررسی جنبه­های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی اراضی، استفاده بهینه و پایدار از اراضی را ممکن می­سازد. هدف از این مطالعه تعیین تناسب کیفی، کمی و اقتصادی بخشی از اراضی دشت خوی در استان آذربایجان­غربی برای محصولات مهم منطقه شامل گندم، جو، ذرت و آفتابگردان می­باشد. مبنای ارزیابی کیفی، تطابق مشخصات اقلیمی، توپوگرافی و ویژگی­های خاک منطقه با نیازهای رویشی هر یک از محصولات با استفاده از جداول سایس در روش پارامتریک ریشه دوم بود و مبنای ارزیابی کمی، عملکرد در واحد سطح و پتانسیل تولید و تحلیل اقتصادی، سود ناخالص در واحد سطح در نظر گرفته شد. نتایج ارزیابی کیفی نشان داد که عمده واحدهای اراضی برای گندم و جو دارای کلاس خیلی مناسب (S1) و نسبتاً مناسب (S2) بوده و برای ذرت و آفتابگردان عمده واحدهای اراضی دارای کلاس نسبتاً مناسب (S2) و تناسب بحرانی (S3) هستند و مهمترین عوامل محدودیت در منطقه شوری و قلیائیت، آهک و اسیدیته می­باشند. بر اساس نتایج ارزیابی کمی، عمده واحدهای اراضی برای گندم و جو دارای کلاس خیلی مناسب (S1) و برای ذرت و آفتابگردان دارای کلاس نسبتاً مناسب (S2) بودند. مقایسه کلاس­های کمی و کیفی نشان داد که کلاس­های کمی تمامی محصولات مورد مطالعه در سطح برابر یا بالاتری نسبت به کلاس­های کیفی قرار داشته که بیانگر سطح بالای مدیریت و شرایط اقلیمی مناسب در منطقه مورد مطالعه است. همچنین نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد که در همه واحدهای اراضی آفتابگردان نسبت به سایر محصولات از سودآوری بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qualitative, Quantitative, and Economic Evaluation of Land Suitability for Wheat, Barley, Maize and Sunflower in part of Khoy plain

نویسندگان [English]

  • Mohammad Zeynali 1
  • AA Jafarzadeh 2
  • F Shahbazi 3
  • Sh Oustan 2
چکیده [English]

Land suitability studies, explore the physical, social and economic aspects of land and make the sustainable and stable use of these lands possible. The purpose of this study was to determine the qualitative, quantitative, and economic appropriateness of a part of Khoy plain in West Azarbaijan for major crops including wheat, barley, maize and sunflower. The base of Qualitative assessment was adaptation of climate, topography and soil specifications of the land with plant growth requirements for each crop using Sys table with the square root of the parametric method and the base of quantitative assessment was unit yield and potential production and economic analysis of gross profit per unit area. Qualitative evaluation results showed that most of the land units were in the classes of very suitable (S1) and moderately suitable (S2) for wheat and barley but for maize and sunflower the most of land units were in moderately (S2) and critical (S3) suitable classes. The main limiting factors in the region were salinity, alkalinity, lime and pH. Based on the results of quantitative assessment the most of land units for wheat and barley were in very suitable (S1) class and for maize and sunflower were in relatively suitable (S2) class. Comparing qualitative and quantitative classes showed that quantitative classes of the all products were in equal or higher level than qualitative classes of them referring to high level Management and suitable climatic conditions in the study region. Also Economic suitability results showed that in all land units sunflower was more profitable than other products.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khoy
  • land suitability
  • Land unit
  • Parametric method

مراجع

ایوبی ش، 1375. ارزیابی تناسب کیفی و کمی برای محصولات زراعی مهم منطقه برآن شمالی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
ایوبی ش و جلالیان، 1385. ارزیابی اراضی (کاربردهای کشاورزی و منابع­طبیعی). انتشارات دانشگاه صنعتی­اصفهان.
بازگیر م، 1377. ارزیابی تناسب کیفی، کمی و اقتصادی اراضی دشت تالاندشت کرمانشاه برای کشت گندم، جو و نخود دیم.    پایان­نامه کارشناسی ارشد، داشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
بنائی م ح، 1377. نقشه رژیم رطوبتی و حرارتی خاک­های ایران. موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران.
بی­نام،1384. موسسه تحقیقات آب و خاک. گزارش مطالعه تفضیلی منطقه، 105صفحه.
 ترابی گل­سفیدی ح ،1380. پیدایش، رده بندی و ارزیابی تناسب اراضی خاک­های خیس برای کشت برنج در شرق استان گیلان مرکزی. رساله دکتری خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
جعفرزاده ع­­ا و زینالی م، 1384. ارزیابی کیفی تناسب بخشی از اراضی فیرورق(خوی) برای محصولات سیب­زمینی، گوجه­فرنگی و ذرت. مجموعه مقالات نهمین کنگره علوم خاک ایران، 6-9 شهریور، دانشگاه تهران، کرج.    
 جلالیان ا، رستمی­نیا م، ایوبی ش و مظفری ا، 1386. ارزیابی کیفی، کمی و افتصادی تناسب اراضی برای گندم، ذرت و کنجد در دشت مهران، استان ایلام. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد11، شماره 42،  صفحه­های 393 تا403.
 رستمی­نیا م، محمودی ش، ترابی گل­سفیدی ح، پذیرا ا و بابائی کفایی س، 1389. ارزیابی کیفی و کمی تناسب اراضی برای برنج،گندم و سیب­زمینی در دشت شیروان، استان ایلام. مجله پژوهش در علوم زراعی، سال2، شماره 7، صفحه­های 75 تا 89
 شهبازی ف، حاج رسولی م و برنجی س،1390. مکان­یابی پهنه مستعد برای توسعه کشت زیتون در اراضی پایاب سد خداآفرین. مجموعه مقالات دوازدهمین کنگره علوم خاک ایران، 12-14 شهریور، تبریز، دانشگاه تبریز.
 گیوی ج، 1377. ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب و تعیین پتانسیل تولید اراضی برای محصولات منطقه فلاورجان اصفهان. موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی، سازمان کشاورزی استان اصفهان.
 محنت­کش ع،1373.تعیین آب مورد نیاز و دورآبیاری سیب­زمینی در شهرکرد. انتشارات مرکز تحقیقات چهارمحال و بختیاری.
 محنت­کش ع، 1378. ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی منطقه شهرکرد برای محصولات زراعی مهم منطقه. پایاننامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
ممتاز ح م، 1388. بررسی خواص پدوموفولوژیک، مینرالوژیکو فیزیکوشیکیایی در ردیفهای توپوگرافی خاکهای شالیزاری منطقه آمل و ارزیابی تناسب اراضی برای برنج و دانه های روغنی. رساله دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
Alison LE and Moodie CD, 1965. Carbonate Pp. 1379-1369. In: Black CA and et al (ed), Method of Soil Analysis. Part 2. 2th Ed. Monograph No. 9. America Society of Agronomy, Soil Science Society of America, Madison, WI.
Anonymous, 1993. Guidelines: Land evaluation for rainfed agriculture. FAO Soil bull No: 52.
Dhaeze D, Deckers J, Rase D, Phong TA and Loi HV, 2005. Environmental and socio-economic impacts of institutional reforms on the agriculture sector of Vittnam Land suitability assessment for Robusta Caffee in the Dak Gan region. Agriculture, Ecosystems and Environment 105:59-76.
Embrechts J, Poeloengan Z and Sys c.1988. Physical land evaluation. Using a parametric method application to oil palm plantation in north-Sumatra Indonesia Soil Survey and land Evaluation 8:111-122.
Gee GW and Bauder JW, 1986. Particle-size Analysis Pp.  383–412. In: Klute A (ed). Methods of soil analysis. Physical and mineralogical methods. Agronomy monograph 9(2ed). American Society of Agronomy, Madison, WI.
Nelson W and Sommers L, 1982. Total carbon, organic carbon and organic matter. Pp.532-81. In: Page AL, Miller RH and Keeney DR (eds). Methods of Soil Analysis. Part2.Chemical and Microbiological Methodes. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.
Roades JD, 1982. Soluble salts. Pp. 167-179. In: Page AL, Miller RH and Keeney DR (eds). Methods of Soil Analysis. Part 2, Chemical and Microbiological Methods, 2nd ed, Agron, Monogr, 9, ASA and SSSA, Madison, WI.
Richards LA, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soil. U.S.S. Laboratory. USDA Handb. No 60,
Sys C, VanRanst E and Debaveye J, 1991. Land evaluation, part1.General Administration for Development Cooperation, Brussels, Belgium. 
VanRanset E, Scheldman X, Van Mechelen L, Van Meirvenne M and Kips P, 1995. Modeling the land production potencial for maize in North Cameroon use in GIS Pp. 489-502. Proceeding of the ISSS international symposium, (working group RS and DM).
دانش آب و خاک
دوره 26، شماره 3 بخش 2
آذر 1395
صفحه 15-29

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار