اثر تغییر کاربری بر خصوصیات کیفی و کانی شناسی رس خاک در منطقه والارود استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

3 استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

چکیده

اثر نوع کاربری اراضی بر نحوه عملکرد خاک در اکوسیستم، توسط ارزیابی شاخصهای کیفیت خاک ممکن
میگردد. چنین مطالعاتی که جهت بهبود کیفیت منابع اراضی انجام میگیرد، تخریب اراضی را کنترل کرده و به ما
در شناسایی مدیریت پایدار کمک میکند. بهمنظور مطالعه اثر تغییر کاربری از مرتع به زراعی بر کیفیت خاک و
0 و - کانیشناسی رس خاک، منطقه والارود در استان زنجان انتخاب گردید. نمونههای مرکب خاک از عمق 30
30-60 سانتیمتر از هر دو کاربری در سه تکرار جمعآوری شد و در مجموع 60 نمونه خاک تهیه گردید.
شاخصهای مهم کیفی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری خاک، میانگین وزنی قطر خاکدانهها، کربن آلی، نیتروژن
کل، تنفس میکروبی خاک، کربن توده میکروبی و فعالیت آنزیمهای اورهآز و فسفاتاز قلیایی اندازهگیری گردید. نتایج
نشان داد که تغییر کاربری از مرتع به زراعی باعث کاهش معنیدار کربن آلی ( 62 %)، نیتروژن کل ( 70 %)، میانگین
وزنی قطر خاکدانهها ( 32 %)، تنفس میکروبی ( 75 %) و کربن توده میکروبی ( 47 %) گردید. بررسی فعالیت آنزیمها
نشان داد که فعالیت فسفاتاز قلیایی با تغییر کاربری تغییر معنیداری نیافت، اما فعالیت آنزیم اورهآز در زمین زراعی
کاهش نشان داد ( 87 %). مطالعات کانیشناسی رس نشان داد که در هر دو کاربری کانیهای ایلیت، کائولینیت،
کلریت، اسمکتیت و کانیهای مختلط موجود است و تغییر کاربری تأثیری در نوع و میزان کانیهای رسی نداشته
است. بهطورکلی میتوان نتیجه گرفت که تغییر کاربری از مرتع به زمین زراعی با عملیات کشاورزی گسترده،
مخصوصاً فعالیتهای خاکورزی فشرده ممکن است باعث کاهش کیفیت خاک گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effect of Land Use Change on Soil Quality and Clay Mineralogy in Valarude Region of Zanjan Province

نویسندگان [English]

  • P Alamdari 1
  • B Rezaee2, 2
  • A Golchin 3
چکیده [English]

Effect of land use type on soil functioning within an ecosystem can be assessed by soil quality indices. Such studies that are
carried out to improve land resources quality, lead to control the land degradation and help us to identify the sustainable
management. In order to study the effect of land use change from pasture to agriculture on soil quality and clay mineralogy,
Valarude region of Zanjan province was selected. Composite soil samples were taken from 0 – 30 and 30 – 60 cm depths of
both land uses with three replicates and totally 60 soil samples were prepared. Important soil quality indicators such as bulk
density, weighted mean diameter of aggregates, quantities of organic carbon, and total nitrogen, soil microbial respiration
rate, amount of microbial biomass C and urease and alkaline phosphatase activities were measured. Results revealed that the
land use change from pasture to agriculture, led to a significant reduction in the amounts of organic carbon (62%), total
nitrogen (70%), mean weight diameter of aggregates (32%), microbial respiration rate (75%) and microbial biomass C
quantity (47%). The assay of enzyme activities showed that alkaline phosphatase activity did not change significantly but
urease activity decreased in agriculture land (87%). Mineralogical studies showed that the both land uses had illite,
kaolinite; chlorite, smectite and mixed layer minerals and change of land use did not have a significant effect on soil clay
minerals. Overall, it can be concluded that a change in land use from pasture to agriculture with widespread agricultural
practices, especially intensive tillage activities, may lead to decrease soil quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agriculture land use
  • Clay mineralogy
  • Land use Changes
  • Pasture land use
  • Soil quality