تحلیل و تفسیر تغییرات مکانی و زمانی برخی متغیرهای کیفی آب زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان دشت تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان

2 استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان

4 دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

به­­منظور حفظ کیفیت آب­­­های زیرزمینی اطلاع از پراکنش مکانی و زمانی آن‌ها حائز اهمیت می­باشد. در این تحقیق تغییرات مکانی و زمانی متغیرهای کیفی آب بر مبنای داده­های 47 چاه منتخب در دشت تبریز در طول دوره آماری 10 ساله (1391-1382) تحلیل شد. به­منظور تحلیل مکانی، روش­های کریجینگ ساده (SK) و وزن دهی معکوس فاصله جهت استخراج منحنی­های هم­کیفیت برای کلسیم، کلر، بیکربنات، پتاسیم، منیزیم و pH در پهنه دشت بکار گرفته شدند. مطالعه پروفیل­های سالانه مستخرج از خطوط هم­کیفیت برای هر متغیر کیفی نشان داد که اغلب متغیرها در بخش جنوب­غربی و شمال­شرقی سفره تجمع پیدا کرده­اند. با کاربرد روش وارد به‌عنوان یک روش چندمتغیره آماری جهت خوشه­بندی توأم با روش آماره S به‌عنوان روشی جهت آزمون همگنی خوشه­ها مناطق همگن برای pH در پهنه سفره تعیین گردید؛ و بالاخره تغییرات سالانه متغیرهای کیفی مطالعه و مشخص گردید که اغلب متغیرها به‌جز پتاسیم دارای روند افزایشی در طول دوره 10 ساله آماری بوده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyze and Interpretation of Spatial and Temporal Variations of Some Groundwater QualitativeVariables (Case Study: Tabriz Plain Aquifer)

نویسندگان [English]

  • Solmaz Bidast 1
  • Ahmad Fakheri fard 2
  • Akbar Forghani 3
  • Mahmoud Shahabi 4
چکیده [English]

In order to protection of water quality in the aquifers, awareness about spatial and temporal distributions of water quality has particular importance. In this study, the spatial and temporal variations of water qualitative variables were analyzed based on the data of 47 selected wells in Tabriz plain over the period of 10 years (1382-1391). For the propose of spatial analyzing, the simple Kriging (SK) as well as the inverse distance weighting methods were carried out leading to derivation of isoquality curves for calcium, chloride, bicarbonate, potassium, magnesium and pH over the aquifer for each year. The study of annual spatial profiles extracted from isoquality curves for each qualitative variable showed that the majority of variables were aggregated on South West and North East part of aquifer. Using Ward method as a multivariate statistical cluster analysis procedure together with S statistics as a homogeneity test procedure, the homogeneous regions for pH were determined over the aquifer. Finally, the annual fluctuation in the qualitative variables were investigated, and according to the results,the majority of variables (except potassium)had incremental trend during the 10 years of statistical period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster analysis
  • Cross validation
  • S statistics test
  • Spatial and temporal analysis