اثر منابع آلی و شیمیایی نیتروژن بر عملکرد دانه برخی ارقام کلزا و ویژگی‌های خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان

2 دانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

3 استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

برای بررسی اثر منابع آلی و شیمیایی نیتروژن بر عملکرد ارقام کلزای زمستانه، برخی ویژگی‌های فیزیکی شیمیایی و میزان عناصر غذایی قابل جذب گیاه در خاک مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی، مس و گوگرد، دو آزمایش مزرعه‌ای درطی سال­های زراعی 1388- 1387 و 1389- 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی (اراک) اجرا شد. آزمایش­ها به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور شامل منبع نیتروژن در سه سطح آزوکمپوست،50% آزوکمپوست + 50 % اوره و اوره و ارقام کلزا شامل اوکاپی، مودنا و لیکورد در سه تکرار اجرا شد. منابع نیتروژن به مقداری مصرف شدند که 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به خاک اضافه شود. نتایج نشان داد که بین منابع مختلف نیتروژن از نظر عملکرد دانه و ویژگی‌های خاک شامل درصد رطوبت جرمی، چگالی ظاهری، قابلیت هدایت الکتریکی، pH خاک، ماده آلی خاک، درصد اشباع، درصد تخلخل و سرعت نفوذ آب تفاوت معنی­دار در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. ارقام کلزا از نظر عملکرد دانه، ویژگی‌های خاک مانند چگالی ظاهری، قابلیت هدایت الکتریکی، ماده آلی خاک، درصد تخلخل و فراهمی عناصر غذایی نیتروژن، پتاسیم، آهن، روی، منگنز و گوگرد تفاوت­های معنی­دار داشتند. در این آزمایش­ها، رقم لیکورد در تیمار تغذیة تلفیقی عملکرد دانه (3847 کیلوگرم در هکتار) بیشتری در مقایسه با دیگر تیمارها داشت. به علاوه، در تیمار تغذیة تلفیقی، فراهمی آهن، منگنز، روی و گوگرد در خاک افزایش ولی قابلیت فراهمی پتاسیم کاهش یافت. در این پژوهش، کاربرد تلفیقی کودهای آزوکمپوست و اوره، عملکرد دانه رقم لیکورد را افزایش داد و بسیاری از ویژگی‌های خاک را بهبود بخشید. به همین جهت تغذیه تلفیقی (50% آزوکمپوست + 50 % اوره) و توسعه سطح کشت رقم لیکورد برای افزایش تولید کلزا می­تواند توصیه ­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Organic and Inorganic Nitrogen Sources on Seed Yield of Some Rapeseed (Brassica napus L.) Varieties and Soil Properties

نویسندگان [English]

  • M Mostafavi Rad 1
  • Z Tahmasebi Sarvestani 2
  • SAM Modares Sanavy 3
  • A Ghalavand 2
چکیده [English]

In order to assess the effects of organic and inorganic nitrogen sources on yield of some winter rapeseed (Brassica napus L.) varieties, soil physicochemical properties and available nutrient elements such as nitrogen, potassium, phosphorus, iron, manganese, zinc, copper and sulphur, two field experiments were carried out during 2008 - 2010 cropping seasons as factorial arrangement in randomized complete blocks design in three replications at the Agricultural and Natural Resources Research Center of Markazi Province, Arak, by using two factors of nitrogen sources at three levels of Azocompost, 50% Azocompost plus 50% urea, 100% urea and three rapeseed varieties including Okapi, Modena and Licord. Nitrogen sources were utilized such that a net quantity of 150 kg N/ha was added to the soil. The results showed that there were significant differences between the nitrogen sources for seed yield and soil properties including moisture weight, bulk density, soil electrical conductivity, pH, organic matter, saturation percentage, porosity percentage and infiltration velocity at 1% probability level. The rapeseed varieties had significant differences for seed yield and soil properties such as bulk density, electrical conductivity, organic matter, porosity percentage and also for the availability of nitrogen, potassium, iron, zinc, manganese and sulphur elements in the soil. In these experiments, the Licord variety showed a greater yield (3847 kg/ha) at integrated nutrition system compared to the other treatments. In addition, the availability of Fe, Mn, Zn and S in soil solution were increased, but the availability of K was decreased. In this research, the integrated application of Azocompost and Urea fertilizers, increased seed yield of Licord cultivar and improved the most of soil properties. Therefore, the integrated nutrition (50% Azocompost plus 50% urea) and extension of Licord variety cultivation area could be recommended for the rapeseed yield enhancement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nitrogen sources
  • Nutrient elements
  • Rapeseed
  • Soil quality
  • Yield