تاثیر اندوده سطحی بر فرسایش‌بین‌شیاری در شیب و شدت بارندگی مختلف در شرایط آزمایشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استادیار بخش بیابان، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع

4 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

پیامدفرسایش بین­شیاری در هدر رفت خاک و عناصر غذایی به خصوص در اراضی کشاورزی بسیار قابل توجه است. از این­رو شناخت دقیق عوامل مؤثر بر آن ضروری است. یکی از این عوامل اندوده سطحی است که بیش­تر در نواحی خشک و نیمه­خشک رایج است.تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر اندوده سطحی بر فرسایش‌پذیری بین‌شیاری (Ki) صورت گرفت. به این منظور دو خاک لومی شنی (S1) و لومی رسی (S2) از منطقه ایلخچی و یک خاک رسی (S3 ) از منطقه کلیبر با کاربری زراعی انتخاب شدند. بعد از اندازه­گیری ویژگی­های شیمیایی و فیزیکی خاک، آزمایش­ شبیه‌سازی باران با اعمال چهارشدت بارندگی 21، 38، 50 و 81 میلی‌متر بر ساعت در سه شیب 5، 15 و 25 درصدروی هر خاک انجام گرفت. در هر ترکیبی از شیب و شدت بارش، زمان (tlim) رسیدن به سرعت نفوذ نهایی اندازه‌گیری وشاخص اندوده سطحی نسبی (RSI)  محاسبه شد. نتایج نشان داد که خاک S1 با داشتن RSI برابر با 23/2 و tlim برابر با 6 دقیقه، به عنوان  خاک حساس به تشکیل اندوده سطحی و خاک S3 با داشتن RSI برابر با 9/8 و tlim برابر با 102 دقیقه به عنوان خاک مقاوم یا با حساسیت کم به تشکیل اندوده سطحی هستند. بررسی فرضKi ثابت در شیب­ها و شدت­های بارندگی مختلف نشان داد که در خاک­های S2 و S3 تفاوت معنی­داری بین Ki در شیب­های مختلف وجود ندارد. به بیان دیگر فرض Ki ثابت درست بود. اما در خاک  S1 که بسیار حساس به تشکیل اندوده سطحی بود، تفاوت معنی­داری (درسطح احتمال 1 %) بین  Ki در شیب­های مختلف مشاهده شد. اما بین Kiها در شدت بارش­های  مختلف تفاوت معنی‌داری در هیچ کدام از خاک‌ها مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Surface Seal on Interrill Erodibility at Various Slopes and Rainfall Intensities under Laboratory Conditions

نویسندگان [English]

  • M Seifi 1
  • MR Neyshabouri 2
  • H Rouhipour 3
  • A Ahmadi 4
چکیده [English]

Consequence of interrill erosion is a considerable issue of soil and nutrient losses especially in farmlands. Thus, factors affecting interrill erosion must be well known. The aim of the current study was to investigate the effect of surface sealing on soil interrill erodibility factor (Ki). Two sandy loam (S1) and clay loam (S2) soils from Ilkhichi farmlands with low organic matter and high Ki and one clay soil (S3) from Caleibar farmlands with high organic matter and low Ki were examined. Several pertinent chemical and physical characteristics of the three soils were measured. Rainfall simulation experiments were carried out on 200 kg of each soil sample under 5, 15, 25 % slopes and 21, 38, 50, and 81 mm/h rainfall intensities. Relative sealing index (RSI) and the time needed to reach to the final infiltration rate (tlim) were measured in every combination of slope and rainfall intensity. The results showed that S1 soil with RSI= 2.23 and tlim= 6 min was the most sensitive and S3 with RSI= 8.9 and tlim= 102 min was the least sensitive to surface sealing. The findings indicated that there were no significant differences among Ki’s at different slopes and the assumption of constant Ki for all soils was correct, except for soil S1. There were also no significant differences among Ki’s at different rainfall intensities for the examined soils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rainfall simulator
  • Semi-arid soils
  • Surface sealing