ارزیابی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان‌های ساوه و اراک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

در تحقیق حاضر دو آبخوان ساوه و اراک به منظور بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در شرایط متفاوت اقلیمی انتخاب شدند. از نرم­افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی در جهت ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی تراز و کیفیت آب زیرزمینی استفاده گردید.  نتایج تحقیق نشان داد که متوسط افت سطح آب زیرزمینی در طی 7 سال در 57 حلقه چاه محدودة دشت اراک برابر با 38/3 متر و در 63 حلقه چاه مورد مطالعه در آبخوان ساوه برابر 19/10 متر بوده است. همچنین افت متوسط سالانه سطح آب زیرزمینی در منطقة ساوه قبل از بهره­برداری از سد ساوه برای دورة 1373-1366 برابر 98/0 ­متر و در  سال­های بعد از بهره­برداری، 1387-1374 معادل 47/1 ­متر بدست آمد. از لحاظ طبقه­بندی کیفیت آب زیرزمینی بر اساس روش ویل­کاکس جهت مصارف کشاورزی، آبخوان ساوه به چهار دسته و آبخوان اراک به سه دسته طبقه­بندی شدند. به طوریکه حدود 16 درصد از کل مساحت محدودة ساوه در کلاس C4-S2، 46 درصد در کلاس C4-S1، 30 درصد در کلاس C3-S1 و 8 درصد در کلاس C2-S1 قرار گرفت. در مورد آبخوان اراک از کل مساحت محدودة مورد مطالعه 42 درصد در کلاس C4-S1، 56 درصد در کلاس C3-S1 و 2 درصد در کلاس C2-S1 قرار گرفت. در بررسی اثرات فصول تر و خشک و نیز عمق آب زیرزمینی بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان­های ساوه و اراک، مشخص شد که کیفیت آب زیرزمینی در فصول تر نسبت به فصول خشک و در چاه­های با عمق کمتر نامطلوب­تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Groundwater Quantity and Quality Evaluation: A Case Study for Saveh and Arak Aquifers

نویسندگان [English]

  • K Ebrahimi
  • Sh Araghinejad
  • M Mohammadi Ghaleni
چکیده [English]

The current research was conducted, to evaluate groundwater quantity and quality in two aquifers of Saveh and Arak plains, IRAN. Geographic information system software, (version 9.2) was used for studies of spatially and temporally changes in the groundwater level fluctuations and their quality analysis. Results showed that the average drop of groundwater levels during 7 years in 57 wells at Arak plain was 3.38 and in 63 wells at Saveh plain was 10.19 meters. Annual average drop in groundwater level at the same area before construction of Saveh reservoir dam (1987-1994) was 0.98 meters, which increased to 1.47 meters after the reser voir construction (1995-2008). According to Wilcox method, several water qualities were recognized in both regions. In Saveh plain four classes of C4-S2, C4-S1, C3-S1 and C2-S1 made up, respectively, 16, 46, 30 and 16 percent of the ground water in the rogion. The C4-S1, C3-S1 and C2-S1 classes made up, respectively, 42, 56 and 2 percent of the whole ground water in the area. Regarding to the effects of wet and dry seasons, it was found that the water quality during wet seasons specially in deeper wells became better than during dry seasons.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aquifer
  • Arak plain
  • Geographic Information System
  • Saveh plain
  • Spatially and temporally changes

مراجع

اکبری م، جرگه م­ر و سادات م­ح، 1388. بررسی افت سطح آب های زیرزمینی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی:آبخوان دشت مشهد). مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک، جلد شانزدهم، شماره چهارم. صفحه­های 78-63.
چیت­سازان م، میرزایی س­ی، بهزاد م­ح­ر و شبان م، 1388. تأثیر خشکسالی بر کمیت و کیفیت منابع آبهای زیرزمینی (مطالعه موردی دشت خویس در شمال خوزستان). صفحه­های 154 تا 163. مجموعه مقالات دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریتی آن. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان. اصفهان.    
رزاق­منش م، سالمی ت و سراج م، 1385. بررسی کمی و کیفی آب­های زیرزمینی دشت تبریز. صفحه­های 128 تا 137. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی. دانشگاه شهید چمران اهواز.
شیرافروس ع، 1384. بررسی اثرات کشاورزی و روشهای آبیاری و زهکشی بر کیفیت آب­های سطحی و زیرزمینی (مطالعه موردی دشت قزوین). پایان­نامه کارشناسی ارشد رشتة آبیاری و زهکشی. دانشگاه تهران. تهران.
عزیزی ق، 1382. ارتباط خشکسالی­های اخیر و منابع آب زیرزمینی در دشت قزوین. مجلة پژوهش­های جغرافیایی. شماره 46. صفحه­های 143-131.
فتاحی م­م، 1388. بررسی روند بیابان­زایی در استان قم با استفاده از داده­های سنجش از دور با تأکید بر تغییرات استفاده از اراضی و تغییرات کمی و کیفی منابع آب. فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. جلد 16. شمارة 2 . صفحه­های 253-234.
محمدی ا، ارده­جانی د­ف و کرمی غ، 1388. مطالعه تأثیر سد بارزو بر آبخوان شیروان با تفسیر هیدروگراف چاههای منطقه و آنالیز کیفی نمونه­های آب. صفحه­های 9 تا 16. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی مدیریت منابع آب. دانشگاه صنعتی شاهرود. شاهرود.
 
Ahmadi SH and Sedghamiz A, 2007. Geostatistical analysis of spatial and temporal variations of groundwater level. Environ Monit Assess 129:277–294.
Demir Y, Sahin S, Güler M, Cemek B, Günal H and Arslan H, 2009. Spatial variability of depth and salinity of groundwater under irrigated ustifluvents in the Middle Black Sea Region of Turkey. Environ Monit Assess 158:279–294.
FAO, 1995. Environmental impact assessment of irrigation and drainage projects. Irrigation and Drainage Paper UK.FAO, No. 53.
Dukes MD and Evans RO, 2006. Impact of agriculture on water quality in the North Carolina middle coastal plain. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 132:250-262.
Houston CE, 1977. Irrigation development in the world. Pp 425-432. In: Worthington EB (ed.) Arid Land Irrigation in Developing Countries Environmental Problems and Effects. Pergamon Press.
Nourani V, Asghari MA and Nadiri AO, 2008. An ANN-based model for spatiotemporal groundwater level forecasting. Hydrological Processes 22:5054–5066.
Remesan R and Panda RK, 2007. Groundwater quality mapping using GIS: A study from India’s Kapgari watershed. Environmental Quality Management 10:41-60.
Schmidt KD and Sherman I, 1987. Effect of irrigation on groundwater quality in California. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 113:16-29.
SonnenMB, Thomas JL and Guitjens JC, 1987. Irrigation effects in six western states. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 113:57-68.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار