2024-03-28T23:18:32Z
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1098
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
توسعه مدلهای تحلیلی- احتمالاتی بهمنظور برآورد رواناب شهری
میلاد
مرادی
صمد
دربندی
صابره
دربندی
هدف از این تحقیق، ارزیابی چند روش توسعه مدلهای تحلیلی- احتمالاتی برای برآورد حجم رواناب میباشد و نشان داده میشود که مدلهای تحلیلی میتوانند با درجه پیچیدگی متفاوت بر اساس تبدیلهای مختلف بارش- رواناب بهدست آیند. در این مطالعه واسنجی و صحتسنجی مدلهای تحلیلی با پیروی از یک روش ترکیبی انجام گردید. کارآیی انواع مختلف تبدیلهای بارش- رواناب در بخش غربی شهر کرمان مورد سنجش قرار گرفت. نتایج مدل تحلیلی برای رواناب مشاهداتی و شبیهسازیشده با مدل مدیریت رگبار (SWMM) مورد مقایسه قرار گرفت. با مشاهده خروجیها میتوان دریافت که اگر برای ضریب رواناب یک مقدار در محدوده 7/0- 6/0 درنظر گرفته شود، مدل تحلیلی- احتمالاتی نوع اول میتواند نتایجی نزدیک به نتایج شبیهسازی پیوسته مدل مدیریت رگبار با اختلاف نسبی کمتر ارائه دهد. بهمنظور ارزیابی اطمینانپذیری عملکرد مدل تحلیلی، با ثابت در نظر گرفتن ضریب رواناب منطقه نفوذپذیر، مساحت بخش نفوذناپذیر حوضه بهتدریج افزایش داده شد. نتایج بهدست آمده بیانگر آن است که با افزایش تدریجی نفوذپذیری حوضه، اثر ضریب رواناب منطقه نفوذپذیر بر حجم رواناب سالانه از حساسیت کمتری برخوردار خواهد بود. با استفاده از این مدل، تطابق مناسبی بین دادههای مشاهداتی و محاسباتی بهدست آمد. مدلهای تحلیلی- احتمالاتی بهدلیل محاسبات کمتر نسبت به مدلهای شبیهسازی پیوسته، میتوانند بهعنوان یک مدل شبیهسازی پیوسته در تحلیل سیستمهای رواناب شهری مورد استفاده قرار گیرند.
بارش- رواناب
رواناب شهری
مدل مدیریت توفان
مدلهای تحلیلی- احتمالاتی
2018
12
22
1
17
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8448_d251e08c086cb422cb9dca13836cd1a8.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
تأثیر آبیاری با پساب شهری تصفیه شده بر عملکرد و برخی ویژگیهای رشد گوجهفرنگی و ذرت در شرایط گلخانهای
بختیار
کریمی
چنور
عبدی
زینب
فتحی تیلکو
کمبود آب یکی از مسائل اساسی مناطق خشک و نیمهخشک مانند ایران است. بنابراین، استفاده از آبهای نامتعارف، در جایی که آب با کیفیت مناسب در دسترس نیست، رو به فزونی است. یکی از این منابع، پساب شهری است که علاوه بر تأمین آب میتواند بخشی از نیاز غذایی گیاه را نیز تأمین نماید. از این رو در این تحقیق، تأثیر پساب تصفیه شده بر رشد و عملکرد گیاه ذرت با نام علمی zea mays (رقم سینگل کراس 260) و گوجهفرنگی با نام علمی solanum lycopersicum (رقم تایگر) در شرایط گلخانهای مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در این بررسی از سه تیمار آبیاری با آب معمولی (شاهد)، آب معمولی و پساب بهصورت یک در میان و پساب استفاده گردید. نتایج نشان داد که آبیاری با پساب در مقایسه با آب معمولی بهطور معناداری عملکرد گیاه ذرت و گوجهفرنگی را افزایش داد. بیشترین و کمترین تأثیر پساب بر شاخصهای رشد گوجهفرنگی بهترتیب برای وزن خشک برگ (6/28 درصد) و قطر ساقه (6 درصد) و برای ذرت مربوط به وزن هزار دانه (1/28 درصد) و قطر بلال (10 درصد) بود. لذا با توجه به مشکل کمبود آب، این روش میتواند نقش قابل توجهی در توسعه پایدار و کاهش هزینههای آبیاری و کوددهی داشته باشد. پساب به دلیل غنی بودن از عناصر غذایی گیاه (نیتروژن، فسفر و دیگر عناصر پرمصرف و کم مصرف) میتواند بهعنوان یک منبع آب برای آبیاری در منطقه استفاده شود و کاربرد کودهای تجاری را کاهش دهد.
ذرت
عملکرد گیاه
فاضلاب تصفیه شده شهری
گوجهفرنگی
1970
01
01
19
29
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8449_0395a25e123c5b970af5f157d73a4af5.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
تأثیر دانهبندی مواد بستر بر مسیر انتقال رسوب و الگوی فرسایش - رسوبگذاری در محل تلاقی رودخانه
رسول
قبادیان
سارا
قنبری
دانهبندی رسوبات موجود در بستر رودخانه میتواند نقش بهسزائی در میزان فرسایش، رسوبگذاری و تغییرات مورفولوژی بستر و در نتیجه پایداری کناره رودخانه داشته باشد. هیدرولیک پیچیده جریان از یک سو و تغییرات ترکیبات مواد رسوبی کف رودخانه بهصورت ذرات فرسایش یافته و یا تهنشین شده از سوی دیگر باعث ایجاد تغییراتی در الگوی فرسایش و رسوب در محل تلاقی رودخانهها میشود. بررسیهای موجود نشان میدهد، مطالعات آزمایشگاهی محدودی در این زمینه گرفته است. استفاده از مدلهای عددی بهرغم برخی محدودیتها میتوانند ابزاری مناسب و اقتصادی در این خصوص باشد. از اینرو در تحقیق حاضر پس از واسنجی مدل عددی SSIIM1با استفاده از دادههای اندازهگیری شده فرسایش و رسوبگذاری در محل تلاقی دو کانال مستطیلی به زاویه اتصال 60درجه، به بررسی تأثیر نحوه دانهبندی مواد بستر بر روی الگوی فرسایش و رسوبگذاری پرداخته شد. برای این منظور چهار نوع دانهبندی با D50 یکسان ولی با انحراف معیار( ) متفاوت در نظر گرفته شد و نتایج آنها به هم دیگر وبا دانهبندی یکنواخت مقایسه گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هرچه مواد بستر بزرگتری داشته باشند مقدار بیشینه عمق فرسایش کمتر میشود و موقعیت آن به گوشه پاییندست اتصال نزدیکتر است. همچنین بیشینه ارتفاع رسوبگذاری با افزایش انحراف معیار افزایش مییابد. در ادامه تغییرات عرضی غلظت رسوب و مسیرهای انتقال رسوب بیشینه شناسایی شد.
الگوی فرسایش و رسوب
تلاقی رودخانه
دانهبندی غیریکنواخت
مدل SSIIM1
2018
12
22
29
42
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8527_6fd9df1c4f530b61a400c451167e04c1.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
اثرهای نیتروژن و آب آبیاری بر تولید ذرت علوفهای در دو سامانه کشت کمخاکورزی و مرسوم
عبدالحسین
ضیائیان
علی داد
کرمی
غلامرضا
معافپوریان
لادن
جوکار
در این تحقیق، با استفاده از طرح آماری بلوکهای نواری خرد شده و اجرای دو سیستم آبیاری بارانی تکشاخه، اثرهای صفر، 90 ، 180 و 270 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره و 9600، 8550، 7500 و 6400 مترمکعب آب در هر هکتار، در دو سامانه خاکورزی مرسوم و کمخاکورزی بر روی ذرت (ZeaMays, L.) رقم سینکل کراس 704 مطالعه گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین میزان کارایی آب، میزان جذب فسفر و عملکرد علوفه دو سامانه خاکورزی وجود نداشت. اثرهای اصلی آبیاری و نیتروژن بر ارتفاع و قطر ساقهها، عملکرد علوفه تر، جذب نیتروژن، فسفر و روی و میزان کربن آلی خاک در سطح احتمال 1 درصد و بر عملکرد علوفه خشک و میزان کارایی مصرف آب در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. در تمامی سطوح نیتروژن، کارایی زراعی و فیزیولوژیک در خاکورزی مرسوم بیشتر از کمخاکورزی بود. مناسبترین مقدار علوفه در خاکورزی مرسوم از کاربرد توام 90 کیلوگرم نیتروژن و 8550 مترمکعب آب در هر هکتار و در کمخاکورزی از کاربرد توام 270 کیلوگرم نیتروژن و 7500 مترمکعب آب در هر هکتار به دست آمد. از لحاظ کارایی مصرف آب، در خاکورزی مرسوم کاربرد توام 180 کیلوگرم نیتروژن و 7500 مترمکعب آب در هر هکتار و در کمخاکورزی کاربرد توام 180 کیلوگرم نیتروژن و 6400 مترمکعب آب در هکتار تیمارهای برتر بودند. بر اساس نتایج به دست آمده، میتوان از روش کمخاکورزی بجای روش مرسوم در مزارع ذرتکاری مشابه استفاده نمود اما به نیتروژن بیشتر و آب کمتری نیاز است.
آبیاری
خاک ورزی
ذرت
نیتروژن
2018
12
22
43
56
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8528_405dac5cac7f37af5cd56cb869b3a778.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
پیامد آبیاری با پساب شهری پالایش نشده همدان بر فراوانی کلیفرمهای رودهای در خاک و بافت سبزیها
علی اکبر
صفری سنجانی
نسرین
حسنعلیزاده
قاسم
رحیمی
بررسی فراوانی و زندهمانی باکتریهای رودهای در بافت سبزیها برای پیشگیری از همهگیری بیماریها بسیار مهم است. هدف این پژوهش بررسی آلودگی خاک و سبزیهای آبیاری شده با پسابهای شهری پالایش نشده، به کلیفرمهای رودهای در شهر همدان بود. برای این کار نمونههایی از اندامهای هوایی سبزیها و خاک پیرامون ریشه آنها ماهانه از خرداد تا شهریور سال 1390 برداشت شد. میانگین لگاریتم فراوانی ایشریشیا کلای، کلیفرمهای لاکتوز مثبت و منفی به ترتیب برابر 32/5، 81/5 و 39/5 بود. در ماههای خرداد و تیر از دیدگاه آماری ناهمانندی چشمگیری (p<0.05) میان فراوانی کلیفرمهای لاکتوز مثبت و منفی در خاک شاهد (حیدره) با آنها در دو جایگاه دیگر که با پساب شهری پالایش نشده آبیاری شده بودند، دیده نشد، ولی در شهریور ماه فراوانی آنها در خاک حیدره به اندازه چشمگیری (p<0.05) کمتر بود. میانگین لگاریتم فراوانی ایشریشیا کلای، کلیفرمهای لاکتوز مثبت و منفی در بافت سبزها به ترتیب برابر 30/0، 97/3 و 72/3 بود. فراوانی ایشریشیا کلای در بافت بسیاری از سبزیها در اندازه شمارش شدنی نبود. آبیاری با پساب پالایش نشده پیامد بسیار چشمگیری (p<0.001) بر فراوانی کلیفرمهای لاکتوز منفی در بافت سبزیها داشت. لگاریتم فراوانی این باکتریها در هر گرم از وزن خشک گیاه شوید در جایگاه فرهنگیان بیشترین (58/4) و در جعفری در جایگاه حیدره کمترین (08/1) بود. فراوانی کلیفرمهای لاکتوز مثبت و منفی درون سبزیها با فراوانی آنها در خاک همبستگی نداشت ولی با هر یک از آنها در آب آبیاری همبستگی بسیار چشمگیری داشت (p<0.001).
آبیاری
پساب شهری پالایش نشده
سبزیها
درونزی
کلیفرمها
2018
12
22
57
68
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8545_3cda7ff58b6a9926ae7c53fbf01ad2a2.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
مقایسه مشخصات جریان جریان زیربحرانی و فوقبحرانی در کانالهای U شکل دارای سرریزجانبی مستغرق و غیرمستغرق
حامد
عظیمی
سعید
شعبانلو
سعید
کاردار
بهطور کلی، سرریزهای جانبی برای تنظیم و کنترل جریان در کانالهای اصلی مورد استفاده قرار میگیرند. کانالهای U شکل بهعنوان مقطع مبدل بین کانال مستطیلی به دایروی در شبکه دفع فاضلاب استفاده میشود. در این مطالعه میدان جریان سه بعدی در کانالهای U شکل دارای سرریزجانبی با استفاده از نرمافزار FLOW-3D مدل آشفتگیRNG k-ε و روش حجم سیال در شرایط جریان زیربحرانی و فوقبحرانی شبیهسازی عددی شد. برای هر دو رژیم جریان انطباق قابل قبولی بین نتایج آزمایشگاهی و عددی بدست آمد. بهعنوان مثال مقدار درصد خطای ریشه میانگین مربعات برای شرایط جریان زیر بحرانی و فوق بحرانی بهترتیب مساوی 86/2 % و 21/2 % محاسبه شد. در شرایط رژیم زیربحرانی، یک جریان ثانویه در داخل کانال اصلی تشکیل شد که با پیشروی به سمت پائیندست توسعه یافت. در شرایط جریان فوقبحرانی، جریان جانبی از ابتدای سرریز به سوی انتهای آن افزایش یافت. همچنین در این مطالعه، اثرات استغراق سرریزجانبی بر روی الگوی جریان کانال اصلی مورد بررسی قرار گرفت. بیشینه سرعت عرضی تقریبا در وسط دهانه سرریزجانبی مستغرق اتفاق افتاد.
شبیهسازی عددی
سرریزجانبی
جریان زیربحرانی و فوقبحرانی
کانالهای U شکل
2018
12
22
69
81
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8546_8d5fc619a6ff151fcc363d9be29fb5af.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
مقایسه الگوی استقرار فیلتر ژئوتکستایل در آبگیرهای زیر سطحی با رایزرهای قائم از نظر کنترل رسوبات ورودی
محمد
محمدی
حسین
صمدی بروجنی
روحالله
فتاحی نافچی
یکی از مسائل استفاده از آبگیرهای زیر سطحی، کنترل رسوب ورودی است که بهطورمعمول برای رفع آن ازسیستم فیلتراسیون استفاده میشود. یکی از روشهای کنترل رسوب در این نوع آبگیرها استفاده از فیلترهای ژئوتکستایل است. در این تحقیق با استفاده از آزمایشات در فلوم آزمایشگاهی به ارتفاع 2/1 متر، عرض 5/0 متر و طول 5 متر مستقر در آزمایشگاه مکانیک خاک دانشگاه شهرکرد، امکانسنجی استفاده از ژئوتکستایل در آبگیرهای زیر سطحی با رایزرهای عمودی به منظور تصفیه فیزیکی آب در چند چیدمان ژئوتکستایل مورد بررسی قرار گرفته است و با بکارگیری تحلیل ابعادی، پارامترهای مؤثر بر دبی خروجی مشخص و راندمان فیلتر از دیدگاه جلوگیری از ورود رسوبات در هر چیدمان به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد مطبق بودن یا لولهای بودن نحوه چیدمان ژئوتکستایل تأثیر معنیدار در دبی جریان از آبگیر ندارد. همچنین نتایج نشان داد قابلیت فیلتر رسوبات در لولههای آبگیر عمودی، برای ژئوتکستایل لولهای بین 60 تا 70 درصد و در ژئوتکستایل مطبق بین 80 تا 90 درصد میباشد. این نشان میدهد ژئوتکستایل مطبق نسبت به حالت لولهای، 3/36 درصد راندمان بهتری برای کنترل رسوب دارد.
آبگیر زیرسطحی
تصفیه فیزیکی
ژئوتکستایل
غلظت رسوبات
فیلتر
2018
12
22
83
95
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8550_39605d7da29cfce6d3d03d550263ad3c.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
مطالعه آزمایشگاهی اثر زبری جداره بر مقاومت جریان در کانالهای مستطیلی روباز
سجاد
جاوید
میر علی
محمدی
محسن
نجارچی
محمد مهدی
نجفی زاده
تعیین رفتار جریان در کانالهای روباز به منظور طراحی دقیق آنها برای انتقال آب همواره مد نظر محققان هیدرولیک بوده است. روابط قدیمی مانینگ-استریکلر، کولگان و کولبروک-وایت تخمین های غیر دقیقی برای ضرایب مقاومت جریان در کانالهای زبر مستطیلی ارائه می دهند. در این تحقیق با بکارگیری مدل های آزمایشگاهی، مقاومت جریان در کانالهای مستطیلی با جداره های صاف و زبر و استفاده از سه نوع مصالح رودخانه ای مورد پژوهش قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان میدهند که رابطه تصحیح شده استریکلر با میانگین خطای نسبی 56/2% قادر به تخمین ضریب زبری nمانینگ می باشد و روابط بازبینی شده کولگان برای کانالهای صاف و کولبروک-وایت برای کانالهای زبر با دادههای آزمایشگاهی مطابقت خوبی با خطای کمتر از 91/4% و ضریب همبستگی 983/0 بدست می دهند. در ادامه، روابط تجربی دیگری نیز برای تخمین ضخامت زبری نیکورادزه،ks بر حسب اندازه قطر ذرات زبر جداره ارائه شده است. با استفاده از الگوی برنامه نویسی بیان ژن (GEP) رابطه صریح جدیدی برای تعیین ضریب اصطکاک، f، در کانالهای مستطیلی با زبری یکنواخت با میانگین خطای نسبی 1/5% و ضریب همبستگی 981/0 ارائه شده است.
بیان ژن
ضریب اصطکاک
ضریب زبری مانینگ
کانال مستطیلی
مقاومت جریان
2018
12
22
95
107
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8551_bc5870ea42e97744d6c0c27ed48290c4.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
تأثیر روش کاربرد اسید هیومیک بر زیستفراهمی آهن در گیاه کلزا
طالب
نظری
مجتبی
بارانی مطلق
اسماعیل
دردی پور
رضا
قربانی نصرآبادی
سمیه
سفیدگر شاهکلایی
برای بررسی تأثیر کاربرد خاکی، محلولپاشی و مصرف همراه با آب آبیاری (کودآبیاری) اسید هیومیک بر فراهمی آهن در گیاه کلزا (Brassica napus L.)آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار و 4 تکرار بهاجرا درآمد که تیمارها شامل مصرف خاکی اسید هیومیک در سه سطح (1، 2 و 4 گرم بر کیلوگرم خاک)، محلولپاشی اسید هیومیک در سه سطح (1/0، 2/0 و 4/0 درصد) و همراه با آب آبیاری در سه سطح (1000، 2000 و 4000 میلیگرم در لیتر) و تیمار شاهد (بدون اسید هیومیک) بود. نتایج نشان داد که بیشترین غلظت آهن کل در ساقه و آهن فعال بهترتیب با میانگین 85 و 9/44 میلیگرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار 2000 میلیگرم بر لیتر مصرف اسید هیومیک همراه با آب آبیاری و کمترین مقدار بهترتیب با میانگین 6/54 و 4/20 میلیگرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار شاهد بود. همچنین آهن قابل استخراج خاک گلدانها پس از برداشت، توسط عصارهگیرهای مختلف بهترتیب اگزالات آمونیوم سریع> هیدروکسیل آمین هیدروکلراید AC-EDTA< DTPA< AB-DTPA < EDTA< کاهش یافت. براساس نتایج بهدست آمده آهن استخراج شده بهوسیله بیشتر عصارهگیرها با شاخص کلروفیل همبستگی معنیدار داشتند. از بین عصارهگیرها تنها آهن استخراج شده به وسیله DTPA با آهن کل ساقه (*69/0r=) و آهن فعال (*79/0r=) معنیدار شدند و بین آهن عصارهگیری شده توسط این عصارهگیر و غلظت کل آهن برگ همبستگی ضعیف و غیرمعنیدار (ns35/0r=) مشاهده گردید. در این تحقیق مشاهده شد اندازهگیری آهن فعال میتواند یک روش مناسب برای تشخیص کمبود آهن در گیاه کلزا باشد.
اسید هیومیک
آهن فعال
آهن قابل استفاده
عصارهگیرهای آهن
کلزا
2018
12
22
109
125
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8552_b70cddf5d610f3c1c9adfbc42889c808.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
مطالعه آزمایشگاهی و عددی جابجایی و پراکندگی آلودگی در رودخانههای با بستر سنگریزهای
یعقوب
آژدان
علیرضا
عمادی
جعفر
چابکپور
رسول
دانشفراز
ارزیابی کیفیت آب رودخانهها در راستای تامین سلامت و پایداری محیط زیست، از مهمترین اهداف مدلهای فیزیکی و ریاضی انتقال آلایندهها در رودخانهها است. در این پژوهش با انجام آزمایشهای ماده ردیاب و با استفاده از مدل عددی OTIS نسبت به شبیهسازی انتقال مواد محلول اقدام شد. این مدل برای پارامترهای معلوم و مشخص جریان و همچنین با استفاده از غلظت منبع ماده آلاینده در مرز بالادست، منحنی رخنه را در مقاطع پایین دست رودخانه پیشبینی مینماید. آزمایشهای این پژوهش در یک فلوم آزمایشگاهی به طول، عرض و عمق (12، 2/1، 8/0) متر انجام شد. شیبهای 004/0 و 007/0 و دبیهای 5/7، 5/11 و5/15 لیتر بر ثانیه برای انجام آزمایشها انتخاب گردید و در هر یک از آزمایشها، ماده ردیاب شامل جرم مشخصی از محلول کلرید سدیم در بالادست فلوم به صورت آنی تزریق شده و سپس منحنیهای رخنه بر اساس سنجش هدایت الکتریکی جریان در خط مرکزی و در مقاطع مختلف پایین دست محل تزریق، رسم شد. برای بررسی تطابق منحنیهای رخنه مشاهداتی و شبیهسازی شده، از شاخصهای آماری شامل جذر میانگین مربع خطا، نش- ساتکلیف و متوسط خطای مطلق استفاده گردید و با مقایسه منحنیهای رخنه اندازهگیری شده و شبیهسازی شده، مقادیر ضریب پراکندگی طولی در بازههای مختلفی از طول بستر محاسبه گردیدند و بعد از تجزیه و تحلیل نتایج، مشخص گردید که، برای یک شیب طولی و دبی ثابت، با افزایش فاصله از محل تزریق مقدار ضریب پراکندگی افزایش مییابد، همچنین برای شیب ثابت نیز رابطه تغییرات دبی و ضریب پراکندگی مسقیم بوده ولی در دبیهای یکسان با افزایش شیب طولی مقدار ضریب پراکندگی کاهش مییابد.
انتقال آلودگی
ضریب پراکندگی طولی
ماده ردیاب
منحنی رخنه
مدل عددی OTIS
2018
12
22
127
139
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8563_53ff48cde3a8c22554904dd2afda126c.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
ارزیابی کیفیت آب چشمههای استان آذربایجانغربی از نظر پتانسیل گرفتگی گسیلندهها در سامانههای آبیاری قطرهای
وحید
رضاوردینژاد
مینا
رحیمی
فرخ
اسدزاده
بهدلیل بحرانهای زیست محیطی ناشی از خشکی دریاچه ارومیه، لزوم بکارگیری روشهای آبیاری با بازده بالا در این حوضه حائز اهمیت است. آبیاری قطرهای یک راهحل مناسب جهت استفاده بهینه از منابع آب میباشد. اجرای سامانههای آبیاری قطرهای نیازمند تحلیل کیفیت آب مورد استفاده جهت جلوگیری از گرفتگی گسیلندهها میباشد. در این مطالعه، پارامترهای کیفی چشمههای بخشی از استان آذربایجانغربی شامل شوری (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذبی سدیم (SAR) و شاخص اشباع لانژیلر (LSI) تعیین و قابلیت کاربرد چشمهها در سامانههای آبیاری قطرهای، در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور آمار کیفی 1705 چشمه موجود در محدوده مطالعاتی، از شرکت آب منطقهای استان آذربایجانغربی اخذ و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقدار شاخص LSI در 3/87 درصد چشمهها مثبت و پتانسیل رسوب کربنات در آنها وجود دارد. TDS در 0/11 درصد از چشمهها دارای مقادیر بین 1500-1000 میلیگرم بر لیتر بوده که خطرساز میباشد. مقدار TDS در 4/33 درصد دارای مقادیر 500-1000 میلیگرم بر لیتر و در 6/55 درصد نیز دارای مقادیر 500-0 میلیگرم بر لیتر بوده و بیخطر میباشند. همچنین مقدار SAR در 7/97 درصد چشمهها در کلاس مناسب قرار گرفت. برای انتخاب روش مناسب میانیابی، روشهای مختلف با استفاده از آمارههای ریشه میانگین مربعات خطای نرمال (NRMSE) و خطای نسبی (RE) ارزیابی و روش کریجینگ با کمترین مقدار خطا نسبت به سایر روشها، برای درونیابی پارامترهای کیفی استفاده شد. استفاده از آب چشمههای استان آذربایجانغربی در آبیاری قطرهای توصیه میگردد اما خطر گرفتگی گسیلندهها بهویژه در شمال استان بالا میباشد.
آبیاری قطرهای
آذربایجانغربی
کیفیت آب
کریجینگ
گرفتگی قطرهچکان
2018
12
22
141
153
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8564_fb12988dd0c381df2c1cac223a249cd2.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
انتخاب مناسبترین تناوب زراعی بر اساس ارزیابی شاخصهای مختلف کیفیت خاک در حاشیه رود ارس
مسلم
ثروتی
ارزیابی کیفیت خاک برای تولید پایدار محصولات کشاورزی ضروری بوده و باید بهتواند اطلاعاتی در ارتباط با تصمیمگیری ارائه دهد. به این علت شاخصهای کیفیت خاک بهعنوان معیارهای ارزیابی معرفی شده است. این تحقیق بهمنظور تعیین تناوب زراعی مناسب براساس شاخصهای مختلف کیفیت خاک در منطقه پارس آباد واقع در استان اردبیل انجام شد. سه قطعه زمین همجوار تحت کشت برنج که کشت دوم آنها بهصورت آیش، گندم و شبدر بوده و برای حداقل ۴ سال متوالی تحت این تناوب زراعی قرار داشتند، انتخاب شدند. نمونهبرداری از خاک بهصورت تصادفی و از عمق0 تا 50 سانتیمتری (در هر قطعه ۳۰ نمونه) پس از برداشت کشت دوم انجام گرفت. تحلیلهای آماری بیانگر این است که تمامی متغیرها از توزیع نرمال برخوردار بوده و در بین پارامترهای مختلف واکنش خاک و کربن توده زنده میکروبی بهترتیب دارای کمترین و بیشترین ضریب تغییرات در سه تناوب انتخابی است. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها بیانگر اختلاف معنیدار بین شاخصهای کیفیت خاک در تناوبهای مختلف زراعی میباشد. مقدار ماده آلی، نیتروژن کل، تنفس میکروبی، کربن توده زنده میکروبی، ظرفیت تبادل کاتیونی، میانگین وزنی قطر خاکدانهها در تناوب برنج-شبدر بهطور معنیداری بیشتر از سایر تناوبها بود. اما ویژگیهای جرم مخصوص ظاهری و بافت خاک اختلاف معنیدار در تناوبهای مختلف زراعی نشان نداد. نتایج کلی پژوهش حاضر نشان داد که تناوب زراعی برنج در طولانی مدت با خانواده بقولات مانند شبدر کیفیت خاک را بهبود میبخشد.
برنج
پارس آباد
تناوب
کشاورزی پایدار
ویژگیهای خاک
2018
12
22
155
165
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8565_614adba6c74b6abc3ee7f01a4d660e0a.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
بررسی تغییرات کیفیت خاک در پوششهای مختلف جنگلی
فاطمه
روستایی
یحی
کوچ
سید محسن
حسینی
این بررسی بهمنظور تعیین و مقایسه شاخص کیفیت خاک در پوششهای مختلف اراضی شامل 3 توده جنگلکاری (توسکا ییلاقی، صنوبردلتوئیدس و دارتالاب) و یک توده آمیختهطبیعی (بلوط- ممرز- انجیلی) واقع در مرکز بذر جنگلی خزر آمل انجام گرفت. در هر یک از تودهها، در طول 4 ترانسکت خطی 200 متری، 4 نمونه خاک (ابعاد20×20 سانتیمتر تا عمق 10 سانتیمتری) با فاصلههای 60 متر از یکدیگر برداشت و در مجموع از هر عرصه جنگلی 16 نمونه تهیه شد. ویژگیهای خاک شامل چگالی ظاهری، کربن آلی، نیتروژن کل، نیترات، آمونیوم، جمعیت کرم خاکی و تنفس میکروبی در محیط آزمایشگاه اندازهگیری و در نهایت با استفاده از مقادیر به دست آمده، سرعت معدنی شدن کربن و همچنین شاخص کیفیت خاک در هر یک از تودههای مورد مطالعه محاسبه شد. آزمون تجزیه واریانس ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک تقاوتهای آماری معنیداری را در سطح 99 درصد در بین تودههای جنگلی مختلف نشان داد. مقادیر شاخص کیفیت خاک بهطور معنیدار (در سطح 95 درصد) در توده توسکا ییلاقی بیشترین (84/5) را به خود اختصاص داد، سایر تودهها صنوبر دلتوئیدس، آمیخته طبیعی و دارتالاب بهترتیب با شاخص کیفیت 26/5، 66/4 و40/4 در ردههای بعدی قرار گرفتند. نتایج بیانگر نقش بسیارمؤثر پوشش جنگلی توسکا ییلاقی در افزایش کیفیت اکوسیستم خاک میباشد.
پهنبرگ
تثبیتکننده نیتروژن
جنگلکاری
سوزنیبرگ
سرعت معدنیشدن کربن
2018
12
22
169
181
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8566_a69a3ed7ced5de12808afc717b27237d.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
مدلسازی پاسخ سیستم آبزیرزمینی به تغییرات مصرف و رواناب سطحی
سامان
معروف پور
احمد
فاخری فرد
جلال
شیری
بررسی تغییرات سطح آبزیرزمینی در برنامهریزی و مدیریت پایدار منابع آب هر منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است. در تحقیق حاضر از عکسالعمل سیستم آبزیرزمینی نسبت به مصارف و دبی جریان سطحی بهعنوان ورودیهای مدلهای رگرسیون غیرخطی و برنامهریزی بیان ژن جهت برآورد سطح آبزیرزمینی استفاده شد. بدینمنظور از دادههای ماهانه مصارف، دبی جریان سطحی و سطح آبزیرزمینی در طول دوره آماری 1381 تا 1390 در دشت بمنرماشیر (استان کرمان) استفاده گردید. با تحلیل همبستگی متقاطع مشخص شد که دبی جریان سطحی با تأخیر 4 ماهه و مصارف بهصورت همزمان بیشترین تأثیر را بر سطح آبزیرزمینی داشتند. سپس رابطه کلی بین این سه متغیر از طریق دو معادله مدل برنامهریزی بیان ژن (GEP) و رگرسیون غیرخطی بهدست آمد. برای برآورد مقادیر سطح آبزیرزمینی در آینده، نخست مصارف و دبی جریان سطحی بهترتیب با استفاده از روشهای شبکه عصبی مصنوعی و توماس – فیرینگ پیشبینی شدند، سپس با قرار دادن در معادلات پیشنهادی، مقادیر سطح آبزیرزمینی پیشبینی گردید. نتایج نشان داد در حالت استفاده از دادهای مشاهداتی با اختلاف اندک (RMSE و MAE به ترتیب 793/0 و 636/0 متر) ، مدل GEP بهتر از مدل رگرسیونی عمل کرده اما در حالت استفاده از دادههای پیشبینی شده توسط توماس فیرینگ و شبکه عصبی مدل رگرسیونی با داشتن RMSE و MAE به ترتیب 437/1 و 118/1 متر برآوردی دقیقتر از سطح آبزیرزمینی در دشت مورد مطالعه داشتهاست.
برنامهریزی بیان ژن
رگرسیون غیرخطی
روش توماس فیرینگ
سطح آب زیرزمینی
شبکه عصبی مصنوعی
2018
12
22
169
181
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8567_b67f8f743c2a9b121a4965c3270867fc.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
کاربرد و مقایسه توابع انتقالی بینالمللی برای خاکهای استان مازندران و آذربایجان شرقی
سیران
مجیدی گنجی
حسین
بیات
آزاده
صداقت
در این مطالعه قابلیت کاربرد 16 سری از توابع انتقالی ایجادشده توسط محققان مختلف برای تخمین منحنی مشخصه آب خاک [1](SWCC) 57 نمونه خاک از استانهای مازندران و آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت. درصد رس، شن، سیلت، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد کربن آلی و عمق نمونهبرداری بهعنوان پارامترهای زودیافت و مقدار رطوبت در مکشهای مختلف و پارامترهای مدل ونگنوختن و بروکس و کوری بهعنوان پارامترهای دیریافت خاک در نظر گرفته شدند. مقادیر اندازهگیریشده و برآوردشده رطوبت در مکشهای مختلف با همدیگر مقایسه و توابع انتقالی توسط شاخصهای آماری ارزیابی گردیدند. نتایج نشان داد که درصد رس، کربن آلی و جرم مخصوص ظاهری دارای همبستگی معنیداری با غالب ضرایب منحنیهای رطوبتی بودند.تابع کمپل و شیوزاوا که تابع انتقالی پارامتریک با متغیرهای ورودی درصد رس، شن و جرم مخصوص ظاهری بود با انتگرال جذر میانگین مربعات خطا (IRMSE)[2] و معیار اطلاعات آکایک[3] AIC)) بهترتیب (cm3cm-3) 0676/0 و 3600- و تابع انتقالی پارامتریک مایر و جارویس با متغیرهای ورودی درصد شن، رس، سیلت، کربن آلی و جرم مخصوص ظاهری با IRMSE و AIC بهترتیب (cm3cm-3) 2452/0 و1900- بهترتیب بهترین و بدترین نتایج تخمین رطوبت را در دامنه مکش صفر تا 15000 سانتیمتر داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که میتوان از برخی توابع انتقالی بینالمللی جهت تخمین رطوبت برای خاکهای ایران استفاده نمود.
ایران
تخمین
توابع انتقالی
منحنی مشخصه آب خاک
ویژگیهای زودیافت خاک
2018
12
22
196
209
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8568_313152d71c9e55f7db9d34aafaf55bf5.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
تخصیص آب با استفاده از نرمافزارهای WEAP و Vensim (مطالعه موردی: حوضه نازلوچای)
لعیا
احمدی
سید فرهاد
موسوی
حجت
کرمی
امروزه، با توجه به افزایش مصارف و تقاضاهای آب، باید تخصیص بهینه آب را جدی گرفت. در این تحقیق از مدلهای WEAPو Vensimجهت برنامهریزی و مدیریت آب حوضه رودخانه نازلوچای واقع در استان آذربایجان غربی استفاده شده است. با استفاده از این دو نرمافزار، دو مدل تهیه شده که یکی مربوط به تأمین آب منطقه با استفاده از آب بههنگام رودخانه (بدون سد نازلو) و دیگری مدل سد نازلو میباشد. نیازهای آب منطقه تا سال 2016 ارزیابی شده، تحلیلهایی روی آورد رودخانه در 40 سال گذشته انجام شده و آورد رودخانه از سال 2013 تا سال 2016 با روش ARIMAبرآورد شده است. براساس نتایج، متوسط اختلاف مدلهای WEAP و Vensim در حالت بدون سد و با سد به ترتیب 74/3 درصد و 91/8 درصد میباشد. بیشترین کمبود آب مربوط به تامین نیاز کشاورزی در ماه سپتامبر است که با ساخت سد، متوسط تأمین در این ماه از 8/15 درصد به 94 درصد حجم تقاضا افزایش مییابد. برای صحتسنجی نتایج نرمافزارها در مورد کمبود آب، از شاخص SPI استفاده شده که در 5/72 درصد موارد همخوانی وجود دارد. به طور کلی، بدون احداث سد، مصارف شرب و صنعت و محیطزیست منطقه در حد زیاد و قابل قبولی تأمین میشود، ولی در مصارف آب در کشاورزی کمبودهایی وجود خواهد داشت. از نقطه نظر تأمین آب، سدی با حجم مخزن 100 میلیون مترمکعب به جای سدی با حجم مخزن 154 میلیون مترمکعب کفایت خواهد کرد.
تخصیص آب
ARIMA
SPI
Vensim
WEAP
2018
12
22
211
223
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8600_db06a39843898940c69b75f674fb6f03.pdf
دانش آب و خاک
2008-5133
2008-5133
1397
28
4
شناسایی و مطالعه کانیهای رس در یک توالی لس-پالئوسول (مطالعه موردی: منطقه نکا)
بهزاد
امیری
محمد امیر
دلاور
پریسا
علمداری
آرمان
نادری
توالیهای لس-پالئوسول منابع ارزشمندی در خصوص کسب اطلاعات مربوط به محیط و آب و هوای گذشته هستند، از طرفی مطالعه کانیهای رسی شاخص مناسبی برای بررسی تغییرات اقلیم در شرایط گذشته است. هدف از انجام این پژوهش مطالعه شاخصهای تکاملی و ویژگیهای کانیشناسی به روش پراش پرتو ایکس و طیفبینی مادون قرمز در یک توالی لس-پالئوسول در منطقه نکا استان مازندران است. برای این منظور پس از انتخاب یک مقطع از خاکهای دارای توالی لس-پالئوسول نمونههایخاکدستخورده و دستنخورده از 13 لایه شناسایی شده، برای انجام آزمایشهایفیزیکی، شیمیایی و کانیشناسی جمعآوری گردید. بر اساس نتایج مقطع مطالعه شده چهارمرحلهخاکسازیراسپریکرده است. نتایجکانیشناسینشانداددر پالئوسولها حضور کانیهای اسمکتیت، ورمیکولیتو کانیهایمختلطاسمکتیت-ایلیتبیانگرشرایطمرطوبترومساعدترهوادیدگیدردورانبینیخچالی (اقلیم گرمتر) است. حضوررسهایاولیهوبدونتکامل درپوشش لسمؤید شرایطسردوخشکیخچالیاست. نتایج اندازهگیری شکلهای مختلف آهن و منگنز نشان داد که در مراحل اولیه هوادیدگی و تکامل خاک آزادسازی آهن غیربلوری (فعال) از مقدار تشکیل آهن بلوری (پدوژنیک) در کانیهای خاک کمتر بوده و در نتیجه منجر به افزایش نسبتآهن غیربلوری نسبت به آهن بلوری شده است. با افزایش سن و درجه تکامل خاک، مقدار آهن پدوژنیک بیشتر شده و این نسبت کاهش یافته است. کانیشناسی بهروش طیفبینی مادون قرمز حضور کائولینیت را در افقهای قدیمی تائید کرد.
لس-پالئوسول
آهن پدوژنیک
اقلیم گذشته
شاخصهای تکاملی
2018
12
22
225
249
https://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_8626_a638b16cc9d25872b1266edab05a3bda.pdf