بررسی تغییرات مکانی و توزیع فراوانی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی در داخل و بین شکلهای اراضیمختلف دشت تبریز در مقیاس ناحیهای مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. سیزده ویژگی برای 98 نقطه خاک سطحی اندازهگیری گردید. نمونهبرداری به صورت شبکهای منظم و به فاصله 1000 متر با توجه به میزان تغییرات خاک انجام شد. شکلهای اراضی در ناحیه مورد مطالعه تپه، دشت دامنهای، دشت آبرفتی رودخانهای، دشت و اراضی پست بود. مقدار رس، سیلت، درصد آهک، جرم مخصوص ظاهری، واکنش خاک و ظرفیت تبادل کاتیونی دارای توزیع نرمال بوده و میانگین وزنی قطر خاکدانه، هدایت الکتریکی، نیتروژن کل، شن، کربن آلی، فسفر قابل جذب و نسبت جذب سدیم دارای توزیع نرمال لگاریتمی بودند. تفکیک نمونهها در واحدهای شکل اراضی باعث بهبود توزیع نرمال دادهها گردید بهطوریکه در شکل اراضی تپه، دشت آبرفتی رودخانهای و اراضی پست تمام ویژگیها نرمال بودند. در بین ویژگیهای اندازهگیری شده آهک وابستگی مکانی نداشت. میانگین وزنی قطر خاکدانه، جرم مخصوص ظاهری، ازت کل، کربن آلی، فسفر قابل جذب، سیلت و شن وابستگی مکانی متوسط داشتند. ظرفیت تبادل کاتیونی، pH خاک، نسبت جذب سدیم، هدایت الکتریکی و رس از وابستگی مکانی قوی برخوردار بودند. نتایج نشان میدهد که وابستگی مکانی ویژگیهای خاک بیشتر تحت تأثیر ویژگیهای ذاتی مثل مواد مادری، پستی و بلندی و نوع خاک میباشد. همچنین تغییرپذیری در ویژگیهای خاک نتیجه تغییر در محیطهای رسوبگذاری و یا اختلاف در مراحل خاکسازی یا هیدرولوژیکی برای موقعیتهای مختلف شکلهای اراضی میباشد و میتواند تحت تاثیر آبیاری، کود، بالا آمدن سطح ایستابی و یا مدیریت کشاورزی قرار گیرد. بنابراین، این عوامل ممکن است باعث انحراف دادهها از حالت نرمال گردیده و سبب چولگی دادهها در یک واحد نقشه شوند.